**၂၀.၀၅.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

• ကျောင်းသားအိမ်ရာ ပြောင်းလဲမှု၊ 
• အားလပ်ရက် အခက်အခဲများနှင့် 
• စက်ဘီးခိုးယူမှုများ
• ၂၀၂၂ ဥပဒေပြောင်းလဲပြီးနောက် ဖခင်များ မိဘခွင့်ယူမှု ပိုများလာ

ကျောင်းသားအိမ်ရာ အပြောင်းအလဲများနှင့် ငှားရမ်းဈေးကွက် အပေါ် သက်ရောက်မှု

ကျောင်းသားအိမ်ရာ ထောက်ပံ့မှုဆိုင်ရာ လာမည့်ပြောင်းလဲမှုများသည် မြို့ကြီးများစွာရှိ ငှားရမ်းဈေးကွက်ကို ထိခိုက်နေပြီဖြစ်ကြောင်း Uusi Suomi သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။ ဥပဒေအသစ်အရ ကျောင်းသား ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်သည် လာမည့် ဩဂုတ်လမှစ၍ ကျောင်းသားအိမ်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးစနစ်သစ်သို့ ပြောင်းလဲရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ယင်းမတိုင်မီအထိသာ အထွေထွေအိမ်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ဥပဒေသည် ဩဂုတ်လမှ စတင်အသက်ဝင်မည်ဖြစ်သော်လည်း မြို့ကြီးများစွာရှိ ငှားရမ်းဈေးကွက်သည် ထောက်ပံ့ကြေး လျှော့ချမှု၏ သက်ရောက်မှုကို ခံစားနေရပြီဖြစ်ကြောင်း ဖင်လန်အိမ်ရှင်များအသင်း (Finnish Landlord Association) က Uusisuomi ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ Kela (ဖင်လန်လူမှုဖူလုံရေးအဖွဲ့အစည်း) ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ ပုံမှန်ကျောင်းသားတစ်ဦးအတွက် ပညာသင်နှစ်အတွင်း လစဉ် အိမ်ရာအကူအညီ ယူရို ၆၀-၁၀၀ လျော့ကျသွားမည်ဖြစ်သည်။ နွေရာသီတွင် ထောက်ပံ့ကြေးမပေးသောအခါ လစဉ် ယူရို ၂၇၅-၄၀၀ အထိ ကျဆင်းသွားနိုင်သည်။

"ဖင်လန်မှာ အဆင့်မြင့်ပညာ ကျောင်းသား ၃၅၀,၀၀၀ ခန့် ရှိပါတယ်။ ဒါက အများကြီးပါပဲ။ ငှားရမ်းဈေးကွက်မှာလည်း အဓိက အချက်တစ်ချက်ပါ" ဟု အသင်းမှ စီးပွားရေးပညာရှင် အီမဲလီ ကာလ်လ်ဆိုနန် (Eemeli Karlsson) က သတင်းစာကို ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့အပြင် ကျောင်းသားများ ပိုမို၍ အခန်းမျှငှားနေထိုင်သည့်ပုံစံသို့ ပြောင်းလဲလာပုံရသည်။ ကာလ်လ်ဆိုနန်က အခန်းလေးခန်းပါ တိုက်ခန်းများ၏ ထောက်ပံ့မှု လျော့နည်းလာသည်ကို ဤလမ်းကြောင်းတွင် တွေ့မြင်ရပြီး စတူဒီယိုတိုက်ခန်းများမှာမူ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရရှိနိုင်ဆဲဖြစ်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ဟယ်လ်စင်ကီမြို့တော်ဧရိယာ၏ အချို့နေရာများတွင် ထောက်ပံ့မှု ပိုလျှံနေခြင်းကြောင့် အငှား료များပင် ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ "ဥပမာအားဖြင့် ဟယ်လ်စင်ကီမှာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီလက ရရှိနိုင်တဲ့ စတူဒီယိုတိုက်ခန်း အရေအတွက် အများဆုံး စံချိန်တင်ခဲ့ပါတယ်" ဟု ကာလ်လ်ဆိုနန်က ဆိုသည်။

ကာလ်လ်ဆိုနန်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် နောက်ဆုံးသုံးလပတ်မှ လတ်တလော ဖင်လန်စာရင်းအင်းဌာန၏ အချက်အလက်များကိုလည်း ကိုးကားခဲ့ရာ တစ်ဦးတည်းနေထိုင်သည့် အိမ်ထောင်စု ၂,၃၃၉ ခုနှင့် နှစ်ဦးနေထိုင်သည့် အိမ်ထောင်စု ၃၂၇ ခု ကျဆင်းသွားခဲ့ပြီး သုံးဦးနှင့် လေးဦးနေထိုင်သည့် အိမ်ထောင်စုများမှာ အနည်းငယ် တိုးလာခဲ့သည်။ ကျောင်းသားဦးရေပေါ် မူတည်၍ မြို့အလိုက် ဝယ်လိုအား ကွဲပြားသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့် ဖင်လန်မြို့ ကိုးမြို့ဖြစ်သည့် ဗာဆာ (Vaasa)၊ ယိုအန်ဆူ (Joensuu)၊ တူရ်ကူ (Turku)၊ ယွတ်ဗတ်စ်ကျူလာ (Jyväskylä)၊ တမ်ပါရာ (Tampere)၊ လပ်ပန်ရာန်တာ (Lappeenranta)၊ ရိုဗန်နီယမ်မီ (Rovaniemi)၊ ကူအိုပီအို (Kuopio) နှင့် အိုအူလူး (Oulu) တို့တွင် ကျောင်းသားများသည် လူဦးရေ၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ရှိသည်။

နွေရာသီ အားလပ်ရက် စီစဉ်မှု အခက်အခဲများ

Ilta-Sanomat သတင်းစာက ဖင်လန်အိမ်ထောင်စုများစွာ နှစ်စဉ် ကြုံတွေ့ရသော နွေရာသီ အားလပ်ရက် စီစဉ်မှုဆိုင်ရာ ရုန်းကန်မှုများကို အသေးစိတ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ စာဖတ်သူများ မည်သည့်အချိန်တွင် အားလပ်ရက်ယူလိုသည်ကို IS ၏ စစ်တမ်းအရ ဇူလိုင်လသည် အကြိုက်ဆုံးဖြစ်ပြီး ဩဂုတ်လနှင့် ဇွန်လတို့က နောက်မှလိုက်သည်။ အချို့ကမူ ပိုမိုတိတ်ဆိတ်သော မေလ သို့မဟုတ် စက်တင်ဘာလတွင် အားလပ်ရက်ယူရန် ရွေးချယ်ကြသည်။

သို့သော် မျှော်မှန်းချက်များသည် လက်တွေ့နှင့် မကြာခဏ ထိပ်တိုက်တွေ့လေ့ရှိသည်။ လုပ်ငန်းများ၊ လုပ်ငန်းတာဝန်များ၊ ရာထူးများနှင့် အားလပ်ရက်မူဝါဒများ ကွဲပြားခြားနားကြပြီး နောက်ဆုံးတွင် အလုပ်ရှင်ကသာ ခွင့်ပြုသည့်အချိန်ကို ဆုံးဖြတ်သည်။ ဟယ်လ်စင်ကီမှ အမျိုးသားတစ်ဦးက IS ကို ပြောကြားရာတွင် အမြဲတမ်း လူအချို့ကသာ ၎င်းတို့နှစ်သက်သည့် အားလပ်ရက်အချိန်များကို ရရှိကြပြီး ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးအဖြစ် သဘောထားကြသည်။ "ကြီးကြပ်သူတွေတောင် တစ်ခါတလေ ခရီးထွက်နေကြပြီး ဘယ်သူမှ တိတိကျကျ တာဝန်ယူတာ မရှိဘူး" ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ကူအိုပီအိုရှိ လုပ်ငန်းခွင်တစ်ခုတွင် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးက ကြီးကြပ်သူများသည် အားလပ်ရက်အချိန်များကို ဦးစွာ ရွေးချယ်ကြပြီး ပုံမှန်လုပ်သားများကို ကန့်သတ်ထားသော၊ တိုတောင်းသော အားလပ်ရက်များသာ ချန်ထားခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ် လူမှုဝန်ဆောင်မှုဝန်ထမ်းတစ်ဦးက ဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက်မှုများကြောင့် လေးပတ်အပြည့် သို့မဟုတ် သင့်လျော်သော နွေရာသီအားလပ်ရက် ရရှိရန် မဖြစ်နိုင်တော့ကြောင်း ညည်းညူခဲ့သည်။

အချို့ကမူ နွေရာသီအားလပ်ရက် စီစဉ်ခြင်းသည် မိသားစုများအပေါ် ဖိစီးမှု ဖြစ်စေကြောင်း IS ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးတစ်ဦး၏ ခင်ပွန်းသည်က ကလေးများနှင့်အတူ နွေလယ်ပွဲတော်တွင် လေးပတ်ခွင့်ယူသော်လည်း သူမ၏ ပုံမှန်မဟုတ်သော အလှည့်ကျ အလုပ်ချိန်များကြောင့် အားလပ်ရက်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိဘဲ မိသားစုဘဝကို ခက်ခဲစေသည်။ "မိသားစုများစွာ ပြိုကွဲကြတယ်၊ မိဘတွေ ကွာရှင်းကြတယ်၊ အားလပ်ရက်အတွက်တောင် အတူတူအချိန်မရှိလို့ပါပဲ" ဟု သူမက ဆိုသည်။

ကူအိုပီအိုမှ အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် နွေရာသီအားလပ်ရက်များစွာကို တစ်ယောက်တည်း အားလပ်ရက်ယူခဲ့ပြီး အလုပ်ပြောင်းရန် စဉ်းစားနေသည်။ အချို့မိဘများသည် ကလေးများအား ပိုမိုကြာရှည်သော အားလပ်ရက်များ ပေးရန်အတွက် အားလပ်ရက်များကို တစ်လှည့်စီယူကြသည်။ Pirkanmaa မှ ကလေးမရှိသော စာဖတ်သူတစ်ဦးကမူ မိသားစု၏ နှစ်သက်မှုများသည် သူမ၏ နှစ်သက်မှုများထက် အမြဲတမ်း ဦးစားပေးခံရကြောင်း IS ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ "တစ်ကိုယ်ရေသမားတွေကို လျစ်လျူရှုတာက အတော်လေး အဖြစ်များပါတယ်" ဟု အခြားတုံ့ပြန်သူတစ်ဦးက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

စက်ဘီးခိုးယူမှုများနှင့် ကာကွယ်နည်းများ

နွေရာသီ နီးကပ်လာသည်နှင့်အမျှ စက်ဘီးခိုးသူများလည်း ပိုမိုများပြားလာသည်။ ဖင်လန်တွင် နှစ်စဉ် ခိုးယူခံရသော စက်ဘီးနှင့် ဆက်စပ်ပစ္စည်းများအတွက် အစီရင်ခံစာပေါင်း ၂၀,၀၀၀ ခန့် တင်သွင်းရပြီး နွေရာသီ စက်ဘီးစီးရာသီ အထွတ်အထိပ်ကာလတွင် ခိုးယူမှုများ အများဆုံးဖြစ်ပွားကြောင်း Iltalehti သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။ အထူးသဖြင့် တန်ဖိုးကြီးသော လျှပ်စစ်စက်ဘီးများသည် ရာဇဝတ်သားများကို ဆွဲဆောင်သည်။

အာမခံကုမ္ပဏီ Turva မှ အာမခံတောင်းခံမှုဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ ဂျန်နီ တီဟ်ဗာရိုင်နန် (Jenni Tihveräinen) ၏ အဆိုအရ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း စက်ဘီးခိုးယူမှုများ သိသိသာသာ တိုးလာခဲ့ပြီး အာမခံတောင်းခံမှု စုစုပေါင်းတန်ဖိုးလည်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ "ဒါက တန်ဖိုးကြီးတဲ့ လျှပ်စစ်စက်ဘီး ဒါမှမဟုတ် တောင်တက်စက်ဘီးတွေကို ပိုပြီး အသုံးပြုလာကြလို့ပါ။ ဒါ့အပြင် သူတို့ကို ပိုပြီး ပြည့်စုံစွာ အာမခံထားကြပါတယ်။ သင့်စက်ဘီးကို ကောင်းမွန်တဲ့နေရာမှာ ထားဖို့နဲ့ သေချာ ပိတ်ဖို့ အချိန်ယူတာက တကယ်ကို အရေးကြီးပါတယ်" ဟု သူမက ပြောသည်။

ခိုးယူမှုကို ကာကွယ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းမှာ စက်ဘီးကို အိမ်တွင်းမှာပင်ဖြစ်စေ အမြဲတမ်း သေချာပိတ်ထားရန်ဖြစ်သည်။ ပုံမှန်ကြိုးသော့များသည် ဖြတ်ရလွယ်ကူပြီး ဖရိမ်သော့များပင် ကျိုးနိုင်သော်လည်း ပျက်စီးမှုက ပြန်ရောင်းဈေးကို လျှော့ချနိုင်ပြီး ခိုးသူများကို တားဆီးနိုင်သည်။ U-locks, shackle locks သို့မဟုတ် သံကြိုးများကဲ့သို့ ပိုမိုလုံခြုံသော ရွေးချယ်မှုများသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တန်ဖိုးရှိသည်။ GPS လိုက်ခြင်းစနစ် (GPS trackers) နှင့် ခိုးမှုကာကွယ်ရေး စတစ်ကာများ (anti-theft stickers) ကဲ့သို့ ဒစ်ဂျစ်တယ် ကိရိယာများသည် အထောက်အကူဖြစ်နိုင်သော်လည်း သင့်လျော်သောသော့ကို အစားထိုးနိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း Turva က ဆိုသည်။

တိုက်ခန်းများရှိ စက်ဘီးထားရှိရာ အခန်းများသည် အမြဲတမ်း လုံခြုံမှုမရှိကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက သတိပေးပြီး အိမ်ရာအသင်းအဖွဲ့များအား ပိုမိုခိုင်မာသော သော့များ သို့မဟုတ် စောင့်ကြည့်ကင်မရာများဖြင့် လုံခြုံရေးကို မြှင့်တင်ရန် တိုက်တွန်းသည်။ သော့ခတ်ထားသော ကိုယ်ပိုင်သိုလှောင်ခန်း သို့မဟုတ် ကားဂိုဒေါင်သည် အကောင်းဆုံးဖြစ်ပြီး ခြံဝင်းထဲတွင် ထားရှိသော စက်ဘီးများကိုမူ မြင်ကွင်းမှ ကွယ်ဝှက်ထားသင့်ကြောင်း IL က ရေးသားခဲ့သည်။

အပြင်ထွက်သည့်အခါ အလုပ်များသောလမ်းများကို တိတ်ဆိတ်သောလမ်းများထက် ရွေးချယ်ခြင်းဖြင့် ခိုးသူများကို တားဆီးနိုင်ပြီး စက်ဘီးကို အမြဲတမ်း တည်ငြိမ်သော အရာတစ်ခုခုနှင့် ချည်နှောင်ထားရန် (ဖြစ်နိုင်ပါက တန်ဖိုးရှိပစ္စည်းများကို ဖယ်ရှားထားရန်) အကြံပြုသည်။ Turva က စက်ဘီးစီးသူများအား ၎င်းတို့၏ စက်ဘီးပုံကို ရိုက်ယူထားရန်၊ ဖရိမ်နံပါတ်ကို မှတ်သားထားရန်နှင့် ပိုင်ဆိုင်မှုအထောက်အထားအဖြစ် ဝယ်ယူပြေစာကို သိမ်းဆည်းထားရန်လည်း အကြံပြုသည်။

၂၀၂၂ ဥပဒေပြောင်းလဲပြီးနောက် ဖခင်များ မိဘခွင့်ယူမှု ပိုများလာ

၂၀၂၂ ခုနှစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနောက်ပိုင်း မွေးဖွားသော ကလေးများ၏ ဖခင်များသည် ပြောင်းလဲမှုမတိုင်မီ မွေးဖွားသော ကလေးများ၏ ဖခင်များထက် မိဘထောက်ပံ့ကြေးရရှိသည့် ရက်ပေါင်း (parental allowance days) ကို နှစ်ဆနီးပါး ပိုမိုအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် အသက်ဝင်ခဲ့သော အဓိက မိဘခွင့်ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုသည် ဖခင်များ၏ မိဘအကျိုးခံစားခွင့် အသုံးပြုမှုကို သိသိသာသာ တိုးမြှင့်ခဲ့ကြောင်း ဖင်လန်လူမှုဖူလုံရေးအဖွဲ့အစည်း Kela က ပြောကြားခဲ့သည်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနောက်ပိုင်း မွေးဖွားသော ကလေးများ၏ ဖခင်များသည် ပြောင်းလဲမှုမတိုင်မီ မွေးဖွားသော ကလေးများ၏ ဖခင်များထက် မိဘထောက်ပံ့ကြေးရရှိသည့် ရက်ပေါင်းကို နှစ်ဆနီးပါး ပိုမိုအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် မွေးဖွားသော ကလေးများ၏ ဖခင်များသည် မိဘထောက်ပံ့ကြေးရရှိသည့် ရက်ပေါင်းအားလုံး၏ ငါးပုံတစ်ပုံကျော်ကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။

ဥပဒေပြောင်းလဲမှုသည် မိဘများအား မီးဖွားခွင့်နှင့် ဖခင်ခွင့်အတွက် သတ်မှတ်ထားသော ကာလများအစား ၎င်းတို့၏ မိဘခွင့်ကို မည်ကဲ့သို့ ခွဲဝေအသုံးပြုမည်ကို ပိုမိုပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် ဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအရ မိဘခွင့်ကို အခြေခံအားဖြင့် တန်းတူ ခွဲဝေထားသော်လည်း မိဘတစ်ဦးက ၎င်းတို့၏ ခွင့်ရက်အချို့ကို အခြားမိဘထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးနိုင်သည်။ Kela ၏ ကိန်းဂဏန်းများအရ မိဘများ၏ ၄ ရာခိုင်နှုန်းသာ မိဘထောက်ပံ့ကြေးရရှိသည့် ရက်ပေါင်းကို တိတိကျကျ တန်းတူ ခွဲဝေခဲ့ကြသည်။

အသည်းအဆီဖုံးခြင်း- ပုံမှန်ကိုယ်အလေးချိန်ရှိသူများတွင်လည်း ဖြစ်နိုင်

 အနောက်နိုင်ငံများတွင် နေထိုင်မှုပုံစံကြောင့် အဖြစ်များသော အသည်းအဆီဖုံးခြင်းကို အမျှင်ဓာတ်များသော အစားအစာနှင့် လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းဖြင့် ကာကွယ်နိုင်ပြီး သက်သာစေနိုင်သည်။ အစားအစာနှင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု မလုပ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော အသည်းအဆီဖုံးခြင်းသည် အရက်ကြောင့်ဖြစ်သော အသည်းအဆီဖုံးခြင်းထက် သိသိသာသာ ပိုအဖြစ်များသည်။

Jyväskylä တက္ကသိုလ်မှ မကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ပါရဂူဘွဲ့ယူ ကျမ်းပြုစုမှုတစ်ခုတွင် အာဟာရနှင့် လေ့ကျင့်ခန်းသည် အူလမ်းကြောင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများ (gut microbiota) နှင့် ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ အသည်းအဆီဖုံးရောဂါအပေါ် မည်သို့ သက်ရောက်မှုရှိသည်ကို လေ့လာခဲ့သည်။ ခြောက်ပတ်ကြာ ခံနိုင်ရည်ရှိသော လေ့ကျင့်ခန်းအစီအစဉ်သည် ကိုယ်ခန္ဓာဖွဲ့စည်းပုံ မပြောင်းလဲသော်လည်း အူလမ်းကြောင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများနှင့် ကိုယ်ခန္ဓာအဆီ ဇီဝဖြစ်စဉ် နှစ်ခုစလုံးတွင် သိသိသာသာ အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဤလေ့လာမှုတွင် အဝလွန်နေသော အမျိုးသမီး ၂၀ ခန့် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် တစ်ပတ်လျှင် သုံးကြိမ် လေ့ကျင့်ခန်းစက်ဘီးပေါ်တွင် တစ်နာရီကြာ စီးနင်းခဲ့ကြသည်။

"ပထမအပတ်ကတော့ တသမတ်တည်းနှုန်းနဲ့ပါပဲ။ နှစ်ပတ်ကြာပြီးနောက်မှာ လေ့ကျင့်ခန်းထဲကို ကြားကာလပြေးခုန်ပစ် (intervals) တွေ ထည့်သွင်းခဲ့ပါတယ်၊ ဆိုလိုတာကတော့ အချို့အချိန်တွေမှာ ပြင်းအားကို တိုးမြှင့်ခဲ့တာပါ" ဟု ပါရဂူဘွဲ့ လျှောက်ထားသူ ဂျူကာ ဟင်တီကာ (Jukka Hintikka) က ပြောသည်။

လူကြီး သုံးဦးတွင် တစ်ဦးနီးပါး အသည်းအဆီဖုံးခြင်းရှိ

ဖင်လန်နှင့် အခြားအနောက်နိုင်ငံများရှိ လူကြီးများ၏ ၂၅-၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်တွင် ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ အသည်းအဆီဖုံးခြင်း ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ပုံမှန်ကိုယ်အလေးချိန်ရှိသူများတွင်မူ အသည်းအဆီဖုံးခြင်း အဖြစ်များနှုန်းမှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဖြစ်သည်။ အရက်ကြောင့် အသည်းရောဂါသည် လူဦးရေ၏ ၃ ရာခိုင်နှုန်းခန့်တွင် ဖြစ်ပွားသည်။ အသက်မပြည့်သေးသူ ကလေးများတွင် အသည်းအဆီဖုံးခြင်း အဖြစ်များနှုန်းမှာ လေ့လာမှုအချက်အလက်ပေါ် မူတည်၍ ၁၀-၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကွဲပြားသည်။

အဆိုပါလေ့လာမှုတွင် အဝလွန်နေသူ ၃၀ ခန့်နှင့် ကြွက်များတွင် prebiotics (လက်တွေ့တွင် အမျှင်ဓာတ်များ) ၏ အသည်းအဆီဖုံးခြင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုကို စစ်ဆေးသည့် လေ့လာမှုခွဲတစ်ခုလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ အစားအစာထဲသို့ xylo-oligosaccharide (XOS) အမျှင်ဓာတ်များ ထည့်သွင်းခြင်းသည် စမ်းသပ်တိရစ္ဆာန်များတွင် အသည်းအဆီဖုံးခြင်းနှင့် ရောင်ရမ်းမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချခဲ့သော်လည်း လူများတွင်မူ သက်ရောက်မှုသည် တစ်ဦးချင်း ကွဲပြားခဲ့သည်။ "ဒီရလဒ်က လူတွေမှာ အတည်ပြုရသေးတာ မဟုတ်ပါဘူး။ နောက်ထပ် သုတေသနတွေ လိုအပ်ပါသေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ အသည်းအဆီပါဝင်မှု အပြောင်းအလဲဟာ အူလမ်းကြောင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားတွေရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုနဲ့ ဆက်စပ်နေပုံရပါတယ်" ဟု ဟင်တီကာက ပြောသည်။ prebiotics အမျှင်ဓာတ်များကို ပုံမှန် အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝသော အစားအစာများဖြစ်သည့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ ပဲအမျိုးမျိုးနှင့် အစေ့အဆန်များမှ ရရှိနိုင်ကြောင်း သူက ပြောသည်။ အူလမ်းကြောင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများသည် ခံနိုင်ရည်ရှိသော လေ့ကျင့်ခန်းကို အကြိုက်ဆုံးဖြစ်ပုံရသော်လည်း အရေးကြီးဆုံးအချက်မှာ နေ့စဉ်ဘဝတွင် ထိုင်နေခြင်း (sedentary) ကို ရှောင်ကြဉ်ရန် ဖြစ်သည်။

ခါးဆီကျခြင်းနှင့် အရက်သည် အကြီးမားဆုံး အန္တရာယ်များ

ဟယ်လ်စင်ကီ တက္ကသိုလ်မှ အသည်းအဆီဖုံးခြင်းဆိုင်ရာ အထူးပြုသုတေသီ ပါနူး လူးက္ကောနန် (Panu Luukkonen) ၏အဆိုအရ အူလမ်းကြောင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ပြင်းပြင်းထန်ထန် လေ့လာနေကြသည်။ "သုတေသနတွေအရ အသည်းအဆီဖုံးတဲ့ လူနာတွေမှာ သီးခြားအမျိုးအစား အူလမ်းကြောင်း ဘက်တီးရီးယားအုပ်စု ရှိနိုင်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါက ဒီအရာနှစ်ခုကြားမှာ အကြောင်းရင်းခံ ဆက်စပ်မှုရှိတယ်လို့ မဆိုလိုပါဘူး" ဟု သူက ပြောသည်။ ထို့ကြောင့် အသည်းအဆီဖုံးရောဂါသည် သီးခြား အူလမ်းကြောင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများကြောင့်ဟု လေ့လာမှုများက တိုက်ရိုက်မပြသသေးပေ။

သို့သော် ခါးဆီကျခြင်း (waist obesity) နှင့် အရက်သည် အသည်းအဆီဖုံးရောဂါအတွက် အရေးအပါဆုံး အန္တရာယ်များ ဖြစ်သည်ကို သိရှိထားသည်။ "အသည်းအဆီဖုံးရောဂါ အဆင့်မြင့်နေသူတွေအတွက် အဖြစ်အများဆုံး အခြေအနေကတော့ ဒီအန္တရာယ်နှစ်ခုလုံး ရှိနေတာပါ" ဟု သူက ဆိုသည်။ ခါးဆီကျခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေသော ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ အသည်းအဆီဖုံးရောဂါသည် အရက်ကြောင့်ဖြစ်သော အသည်းရောဂါထက် ပိုအဖြစ်များသည်။ တစ်ဖက်တွင်မူ အရက်ကြောင့်ဖြစ်သော အသည်းရောဂါသည် ပိုမိုပြင်းထန်ပြီး ရောဂါ၏ အဆင့်မြင့်ပုံစံဖြစ်သည့် အသည်းခြောက်ခြင်း (cirrhosis) သို့ ပိုမိုမကြာခဏ တိုးတက်သွားတတ်သည်။

ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာစု (metabolic syndrome) နှင့် ဆက်စပ်နေသော အန္တရာယ်များ များပြားလေလေ အသည်းအဆီဖုံးခြင်း အန္တရာယ် ပိုများလေလေဖြစ်သည်။ ယင်းတို့တွင် ခါးဆီကျခြင်း၊ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် မြင့်တက်ခြင်း၊ သွေးတိုးခြင်း၊ သွေးတွင်း ထရိုင်ဂလီစရိုက် သို့မဟုတ် အဆီ မြင့်တက်ခြင်းနှင့် သွေးတွင်း HDL ကိုလက်စထရော နည်းခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

"အဆီဘယ်နေရာမှာ တည်ရှိသလဲဆိုတာ အရေးကြီးတယ်"

ပုံမှန်ကိုယ်အလေးချိန်ရှိသူတစ်ဦးသည်ပင် ခါးဆီကျခြင်းရှိပါက အသည်းအဆီဖုံးနိုင်သည်။ လူးက္ကောနန်၏အဆိုအရ အမျိုးသားများအတွက် အကြံပြုထားသော ခါးလုံးပတ်သည် ၉၄ စင်တီမီတာအောက်နှင့် အမျိုးသမီးများအတွက် ၈၀ စင်တီမီတာအောက် ဖြစ်သည်။ အဆီသည် ကိုယ်ခန္ဓာ၏ မည်သည့်နေရာတွင် တည်ရှိသည်ဆိုသည်မှာလည်း အရေးကြီးသည်။ ပန်းသီးပုံသဏ္ဍာန် ကိုယ်ခန္ဓာရှိသူ (ဗိုက်တွင် အဆီစုပုံသူ) သည် သစ်တော်သီးပုံသဏ္ဍာန် ကိုယ်ခန္ဓာရှိသူ (ဗိုက်အစား ခြေလက်နှင့် တင်ပါးတွင် အဆီစုပုံသူ) ထက် အသည်းအဆီဖုံးခြင်း ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ပိုများသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ခါးပတ်လည်တွင် စုပုံနေသော အဆီသည် ဇီဝဖြစ်စဉ်အရ အန္တရာယ်ရှိပြီး အသည်းအဆီဖုံးရောဂါနှင့် ဆက်စပ်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ တစ်ဖက်တွင်မူ ခြေလက်နှင့် တင်ပါးဒေသရှိ အဆီသည် ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုမှ အမှန်တကယ် ကာကွယ်ပေးသည်။ သို့သော် ခါးလုံးပတ် တစ်ခုတည်းဖြင့် လူတစ်ဦးတွင် အသည်းအဆီဖုံးခြင်း ရှိ၊ မရှိကို ဆုံးဖြတ်နိုင်မည် မဟုတ်သေးပေ။ ရောဂါရှာဖွေရန်အတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွင် ဆေးပညာဆိုင်ရာ ပုံရိပ်ဖော်ခြင်း (imaging studies) လိုအပ်သည်။

ဆေးဝါးမရှိ၊ နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲရန်သာလို

အသည်းအဆီဖုံးခြင်းသည် ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာစု၏ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ "ဇီဝဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာစုဟာ အဖြစ်များတဲ့ ရောဂါအများအပြားရဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက အမျိုးအစား ၂ ဆီးချိုရောဂါ၊ နှလုံးသွေးကြောရောဂါနဲ့ ကင်ဆာအချို့ ဖြစ်ပွားနိုင်ခြေကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းပေးနိုင်ပါတယ်" ဟု သူက ပြောသည်။

အသည်းအဆီဖုံးခြင်းအတွက် ဆေးဝါးကုသမှု မရှိသော်လည်း နေထိုင်မှုပုံစံ ပြောင်းလဲခြင်းဖြင့် ကူညီနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် အန္တရာယ်ရှိသော အစားအစာများမှာ သကြားနှင့် ပြည့်ဝဆီ (saturated fat) မြင့်မားစွာ ပါဝင်သော အစားအစာများဖြစ်သည်။ အကြံပြုထားသော အစားအစာများ စာရင်းတွင် မပြည့်ဝဆီ (unsaturated fat) နှင့် အမျှင်ဓာတ် မြင့်မားသော အစေ့အဆန်များ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ ဘယ်ရီသီးများနှင့် သစ်သီးများ ပါဝင်သည်။

တစ်ပတ်လျှင် ချွေးထွက်စေသည့် လေ့ကျင့်ခန်း အနည်းဆုံး နှစ်နာရီခန့် လုပ်သင့်သည်။ လူးက္ကောနန်က ခံနိုင်ရည်ရှိသော လေ့ကျင့်ခန်းနှင့် ကြွက်သားသန်မာရေး လေ့ကျင့်ခန်း နှစ်မျိုးလုံးကို အကြံပြုသည်။

**၁၉.၀၅.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

 အစိုးရဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲ

တနင်္ဂနွေနေ့က ဟယ်လ်စင်ကီမြို့တွင် အကြီးစား အစိုးရဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲတစ်ရပ် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း ဖင်လန်သတင်းစာများက ဖော်ပြသည်။ အစိုးရ၏ လတ်တလော ချွေတာရေး အစီအမံများကို ဆန့်ကျင်သူများသည် မွန်းလွဲ ၂ နာရီခန့်တွင် ဆီးနိတ်ရင်ပြင် (Senate Square) ၌ စုဝေးကြပြီး ပါလီမန်သို့ ချီတက်ကာ ညနေ ၅ နာရီမထိုးမီအထိ ထိုနေရာ၌ ရှိနေခဲ့ကြသည်။

Ilta-Sanomat သတင်းစာက ဟယ်လ်စင်ကီရဲတပ်ဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ ၂,၀၀၀ ကျော် ဆန္ဒပြပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဆန္ဒပြသူများ၏ အခမ်းအနား ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် "ယုံကြည်မှုမရှိကြောင်း" ချီတက်ပွဲသည် ဖင်လန်အစိုးရကို တိုက်ရိုက် ပစ်မှတ်ထားကြောင်း၊ ဆန္ဒပြသူများက "လူမှုဖူလုံရေးနိုင်ငံကို ဖျက်သိမ်းခြင်း၊ ချမ်းသာသူများအတွက် အခွန်ဖြတ်တောက်ခြင်းနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံသော မူဝါဒများ" ကို ရှုတ်ချခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဆန္ဒပြသူများသည် ဆီးနိတ်ရင်ပြင်တွင် ပြုလုပ်ထားသည့် ဗီဒီယိုဘုတ်အနီး၌ ၎င်းတို့၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ ယုံကြည်မှုမရှိကြောင်း မဲများလည်း ပေးခဲ့ကြသည်။ ဆန္ဒပြပွဲ စီစဉ်သူများသည် ဆရာများ၊ ကျောင်းသားများမှသည် သုတေသီများနှင့် လူမှုရေးလုပ်ငန်း ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များအထိ ပါဝင်သည်။ ဟယ်လ်စင်ကီရဲတပ်ဖွဲ့က ဆန္ဒပြပွဲသည် ငြိမ်းချမ်းစွာပြီး စည်းကမ်းရှိရှိ ပြီးဆုံးခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အလုပ်အကိုင်နှင့် ကလေးမွေးဖွားမှုနှုန်း

ဖင်လန်၏ မွေးဖွားမှုနှုန်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် သမိုင်းတွင် အနိမ့်ဆုံးအဆင့်သို့ ကျဆင်းနေချိန်၌ မိသားစုအရေးကို အဓိကထားသည့် အဖွဲ့အစည်းများက အစိုးရ၏ စီစဉ်ထားသော အလုပ်သမား ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် အကျပ်အတည်းကို ပိုမိုဆိုးရွားစေနိုင်ကြောင်း Helsingin Sanomat သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။ လူမှုရေးနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန (STM) က မွေးဖွားမှုနှုန်း မြှင့်တင်ရန် အစီအမံများကို ၎င်း၏ အဆိုပြုထားသော လူဦးရေမူဝါဒ လုပ်ငန်းအစီအစဉ်တွင် လေ့လာနေသော်လည်း ကျွမ်းကျင်သူများက အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန၏ မူဝါဒများသည် ထိုကြိုးပမ်းမှုများကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်နေကြသည်။

၎င်းတို့သည် အထူးသဖြင့် သီးခြားအကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ အလုပ်ရှင်များအား တစ်နှစ်အထိ သက်တမ်းရှိသော စာချုပ်များ (fixed-term contracts) ကမ်းလှမ်းခွင့်ပြုမည့် အစိုးရအဆိုပြုချက်ကို ရည်ညွှန်းနေကြသည်။ လက်ရှိတွင် အလုပ်ရှင်များသည် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သည့် အကြောင်းပြချက်ပေးရန် လိုအပ်သည်။ Mannerheim League for Child Welfare (MLL) ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများသည် အဆိုပြုထားသော ဥပဒေသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများနှင့် မိဘခွင့်ယူသူများအတွက် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းကို ကာကွယ်ပေးမှု အားနည်းသွားစေပြီး ကလေးယူရန် ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်နေကြသည်။

STM က ပြုလုပ်ခဲ့သော လေ့လာမှုတစ်ခုအရ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီး လေးပုံတစ်ပုံသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းဆိုင်ရာ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ အများအားဖြင့် ယင်းသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း သို့မဟုတ် မိဘခွင့်ယူခြင်းကြောင့် သက်တမ်းရှိစာချုပ်များ သက်တမ်းတိုးမခံရခြင်း ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီး လုပ်ခစား အလုပ်သမားများ၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းခန့် (အမျိုးသမီး ၂၁၀,၀၀၀ ကျော်) သည် သက်တမ်းရှိအလုပ်များတွင် လုပ်ကိုင်နေပြီး ဤအရေအတွက် မြင့်တက်လာနိုင်သည်။ "အစိုးရအနေနဲ့ မွေးဖွားမှုနှုန်းကို မြှင့်တင်ဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှာနေချိန်မှာ သက်တမ်းရှိစာချုပ်တွေကို ပိုမိုလွယ်ကူအောင် စီစဉ်နေတာက လုံးဝ ဆန့်ကျင်ဘက်ပါ" ဟု ကလေးသူငယ် စောင့်ရှောက်ရေး ဗဟိုသမဂ္ဂ (Central Union for Child Welfare) က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

အလုပ်သမားဝန်ကြီး မတ်တီယပ်စ် မာ့တ်တီနန် (Matias Marttinen) က ကိန်းဂဏန်းများက စိုးရိမ်ဖွယ်ရာ ဖြစ်သော်လည်း ဤဥပဒေပြောင်းလဲမှုများသည် "အလုပ်အကိုင်အတွက် အတားအဆီးကို လျှော့ချပေးတာကိုပဲ အာမခံပါတယ်" ဟု HS ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ ဘွဲ့ရပြီးနောက် လူငယ်များစွာ ပထမဆုံးအလုပ်ပင် မရရှိသည့် လက်ရှိစီးပွားရေးအခြေအနေအပေါ် သူ အလွန်စိုးရိမ်မိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ "အလုပ်လုံးဝမရှိဘူးဆိုရင် ဒါက အိမ်ထောင်စု အများအပြားအတွက် မျှော်လင့်ချက်မဲ့မှု၊ စိုးရိမ်ပူပန်မှုနဲ့ ဝမ်းနည်းမှုကို ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာ သတိရရမယ်။ ကျွန်တော့်အမြင်အရ လူငယ်တွေအတွက် အရေးအကြီးဆုံးက အလုပ်လုပ်ငန်းခွင်ထဲကို ဝင်ရောက်ဖို့ပါပဲ" ဟု မာ့တ်တီနန်က ပြောသည်။

စာဖတ်သူများ တိုးလာ

ဖင်လန်စာကြည့်တိုက်များတွင် စာအုပ်ငှားရမ်းမှုသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ၄ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်ခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ကလေးစာအုပ်များ ငှားရမ်းမှု မြင့်တက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း Aamulehti သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။ ကလေးစာပေသည် သုံးနှစ်ဆက်တိုက် စာအုပ်ငှားရမ်းမှု စံချိန်အသစ် တင်နိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ငှားရမ်းမှုပေါင်း ၃၈ သန်း မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ စာကြည့်တိုက်များသည် ကလေးစာအုပ် ဝယ်ယူမှုများကိုလည်း တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။

ယင်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများ၏ ဝတ္ထုငှားရမ်းမှုမှာ နှစ်စဉ် ငှားရမ်းမှုပေါင်း သန်း ၂၀ ခန့်ဖြင့် တည်ငြိမ်နေပြီး အနည်းငယ်သာ အတက်အကျ ရှိသည်။ ဝယ်ယူမှုနှုန်းထားများလည်း တည်ငြိမ်နေသည်။ သို့သော် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများ၏ ဝတ္ထုမဟုတ်သော စာအုပ်ငှားရမ်းမှုမှာ အနည်းငယ် (၁ ရာခိုင်နှုန်းကျော်) ကျဆင်းခဲ့ပြီး သန်း ၁၆ သန်းကျော် ရှိခဲ့သည်။ ယင်းကျဆင်းမှုသည် စာကြည့်တိုက်များက ဝတ္ထုမဟုတ်သော စာအုပ်များ ဝယ်ယူမှု ဆက်လက်ကျဆင်းခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့် ဖင်လန်စာကြည့်တိုက်များသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ငှားရမ်းမှုပေါင်း ၈၅ သန်းခန့် (လူတစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှ ၁၅ အုပ်ခန့်) မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ လူကိုယ်တိုင် လာရောက်လည်ပတ်မှုပေါင်း ၅၁ သန်းခန့် ရှိပြီး လူတစ်ဦးလျှင် ပျမ်းမျှ ၉ ကြိမ် လာရောက်ခဲ့သည်။

ဘာသာပြန်သူများအတွက် အခွန်ထမ်းပြည်သူ့ငွေ သန်းပေါင်းများစွာ သုံးစွဲနေရ - ဖင်လန်တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ နေထိုင်ပြီးသူများအတွက်ပင် နိုင်ငံတော်က ပေးချေ

နိုင်ငံခြားဘာသာစကားပြောဆိုသူများအတွက် ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် အများပြည်သူငွေ ပမာဏသည် အလျင်အမြန် မြင့်တက်လာနေသည်။ အများပြည်သူကဏ္ဍတွင် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများကို အများဆုံး အသုံးပြုသူများမှာ လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များ (welfare areas) ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် ယူရို ၃၅.၃ သန်းခန့် သုံးစွဲခဲ့သည်။ လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များတွင် ဘာသာပြန်များ လိုအပ်သည်မှာ အထူးသဖြင့် လူမှုစောင့်ရှောက်မှုကဏ္ဍဖြစ်သည်။ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကဏ္ဍထက် ဝန်ဆောင်မှုခံယူသူများနှင့် စကားပြောဆိုရန် အချိန်ပိုမိုကြာမြင့်လေ့ရှိသည်။

ဘာသာပြန်စရိတ်များသည် လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များ၏ စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်များ၏ အနည်းငယ်သာရှိသည်။ ဥပမာအားဖြင့် အနောက်တောင်ဖင်လန် (Southwest Finland) ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် စုစုပေါင်း လုပ်ငန်းလည်ပတ်စရိတ်သည် ၂,၅၈၉ သန်း ဖြစ်ရာ ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုစရိတ်သည် ၃.၈ သန်းသာရှိပြီး ထိုပမာဏ၏ တစ်ထောင်ပုံတစ်ပုံကျော်သာ ဖြစ်သည်။ တစ်ဖက်တွင်မူ လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်အားလုံးနီးပါးတွင် ဘာသာပြန်စရိတ်များ လျင်မြန်စွာ တိုးလာခဲ့သည်။ လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ၂၀၂၃ ခုနှစ်ထက် ဘာသာပြန်ခြင်းအတွက် ယူရို လေးသန်းခန့် ပိုမိုသုံးစွဲခဲ့သည်။ လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှ စတင်လည်ပတ်ခဲ့သောကြောင့် ကုန်ကျစရိတ် တိုးတက်မှုကို ပိုမိုကြာရှည်သော ကာလအတွင်း အကဲဖြတ်ရန် မဖြစ်နိုင်သေးပေ။

Yle သည် Kela၊ TE ရုံးများ (အလုပ်အကိုင်ဝန်ဆောင်မှုရုံးများ)၊ ဖင်လန်လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာန (Migri) နှင့် အကြီးဆုံးမြူနီစီပယ်များကဲ့သို့ အများပြည်သူကဏ္ဍ၏ အခြားအရေးကြီးသော အဖွဲ့အစည်းများထံမှ ဥပဒေအရ လိုအပ်သော ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများ၏ ကုန်ကျစရိတ်များကိုလည်း စုံစမ်းစစ်ဆေးခဲ့သည်။ ဝန်ဆောင်မှုပေးသူက ဝန်ဆောင်မှုခံယူသူ အသုံးပြုသည့် ဘာသာစကားကို မသိရှိပါက ဘာသာပြန်ကို အသုံးပြုသည်။ ဝန်ဆောင်မှုခံယူသူကိုယ်တိုင်က ဘာသာပြန်ကို တောင်းဆိုပါက အထူးတုံ့ပြန်ရန် လိုအပ်ပြီး ထိုအခါ ၎င်းတို့သည် ဘာသာပြန် လိုအပ်သည်ဟု ခံစားရသည်။

Yle သည် ဝန်ဆောင်မှုခံယူသူအတွက် ဘာသာပြန်ကို မည်သည့်အချိန်တွင် ရယူပြီး မည်သည့်အချိန်တွင် မရယူသည့် အလေ့အထများနှင့် ပတ်သက်၍ လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များကို မေးမြန်းခဲ့သည်။ အဖြေများအရ ဤကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ သီးခြားစည်းမျဉ်းများ မရှိပေ။ ဝန်ဆောင်မှုပေးသူက လိုအပ်သည်ဟု ခံစားရသောအခါ သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုခံယူသူက တောင်းဆိုသောအခါ ဘာသာပြန်ကို မှာကြားသည်။ အဖြေများအရ ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများ၏ ကုန်ကျစရိတ်ကို လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်က အမြဲပေးချေသည်။

ဥပမာအားဖြင့် ဒိန်းမတ်နိုင်ငံတွင် အခြေအနေ မတူညီပေ။ ထိုနိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှု ခံယူသူသည် ဒိန်းမတ်တွင် သုံးနှစ်ထက် ပိုနေထိုင်ပြီး ဒိန်းမတ်ဘာသာစကားဖြင့် ကိစ္စများကို မကိုင်တွယ်နိုင်သေးပါက ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုအတွက် ကိုယ်တိုင် ပေးချေရသည်။

နိုင်ငံခြားဘာသာစကားပြောသူ အရေအတွက် တိုးလာသော်လည်း ကုန်ကျစရိတ် တိုးခြင်းကို လုံးဝ ရှင်းပြနိုင်ခြင်းမရှိ

ဘာသာပြန်စရိတ်များ တိုးလာရခြင်း၏ အထင်ရှားဆုံး အကြောင်းရင်းမှာ နိုင်ငံခြားဘာသာစကားပြောဆိုသူ အရေအတွက် လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်ကုန်တွင် မိခင်ဘာသာစကား နိုင်ငံခြားဘာသာစကားဖြစ်သော လူဦးရေ ၅၅၈,၂၉၄ ဦး ဖင်လန်တွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ၎င်းတို့ ၆၁၀,၁၄၈ ဦး ရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားဘာသာစကားပြောဆိုသူများ လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမှာ ရုရှား၏ ကျူးကျော်စစ်မှ ဖင်လန်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်လာသည့် ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများအား ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း နေထိုင်ခွင့် မြူနီစီပယ် လျှောက်ထားခွင့် ပြုခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ယူကရိန်းနိုင်ငံသား ၂၈,၈၀၀ ဦး နေထိုင်ခွင့် မြူနီစီပယ် ရရှိခဲ့သည်။ ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများသည် အထူးသဖြင့် လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်များတွင် ဘာသာပြန်လိုအပ်ချက် လျင်မြန်စွာ တိုးတက်လာရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပုံရသည်။

"တောင်ပိုင်း ဆာဗို (South Savo) မှာ ယာယီကာကွယ်မှုအောက်မှာ ရှိတဲ့ လူဦးရေ သိသိသာသာ တိုးလာပါတယ်။ ဒီလူတွေက လူမှုရေးနဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်ချက်တွေ ရှိပြီး လူမှုရေးနဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ဝန်ဆောင်မှုတွေမှာ ဘာသာပြန် စီစဉ်ပေးဖို့က မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါတယ်" ဟု တောင်ပိုင်း ဆာဗို လူမှုဖူလုံရေးနယ်ပယ်၏ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာနမှ ပီယာ ကိုအီဗစ္စတို (Pia Koivisto) က ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် ယူကရိန်းနိုင်ငံသားများက အများပြည်သူကဏ္ဍတွင် ဘာသာပြန်စရိတ် တိုးလာခြင်းကို လုံးဝ ရှင်းပြနိုင်ခြင်းမရှိပေ။ ဥပမာအားဖြင့် အလုပ်အကိုင်ဝန်ဆောင်မှုပေးသည့် Kela နှင့် TE ရုံးများ၏ ဘာသာပြန်စရိတ်များသည် ယူကရိန်းဒုက္ခသည်များ မရောက်မီကပင် လျင်မြန်စွာ တိုးလာခဲ့သည်။ TE ရုံးများကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ပိတ်ခဲ့ပြီး အလုပ်အကိုင်ဝန်ဆောင်မှုများကို မြူနီစီပယ်များသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ အလုပ်အကိုင်ဝန်ဆောင်မှုများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို တာဝန်ယူသည့် Keha စင်တာ၏အဆိုအရ ကုန်ကျစရိတ် တိုးလာရခြင်းမှာ အဝေးမှ ဘာသာပြန်နိုင်သည့် ဖြစ်နိုင်ခြေ တိုးလာခြင်းက ဘာသာပြန်အသုံးပြုမှုကို တိုးမြှင့်စေခြင်း အပါအဝင် အခြားအကြောင်းရင်းများကြောင့် ဖြစ်သည်။

ဖင်လန်လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဌာန (Migri) ၏ ကုန်ကျစရိတ်များလည်း တိုးလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် Migri ၏ ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် ယူရို ၂.၉ သန်း ကုန်ကျခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ယူရို ၃.၈ သန်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းအစား မြူနီစီပယ်များ၏ ဘာသာပြန်စရိတ်များသည် ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ တည်ငြိမ်နေပုံရသည်။ နိုင်ငံခြားဘာသာစကားပြောဆိုသူ အများဆုံးရှိသည့် ဖင်လန်မြို့များသည် ၂၀၂၃ နှင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်များတွင် ဘာသာပြန်ခြင်းနှင့် ဘာသာပြန်ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် တူညီသော ငွေပမာဏနီးပါး သုံးစွဲခဲ့သည်။ ဟယ်လ်စင်ကီမြို့သည် အခြားမြို့များနှင့်မတူဘဲ အထူးကုဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စောင့်ရှောက်မှုမှအပ ၎င်း၏ လူမှုဝန်ဆောင်မှုများကို ကိုယ်တိုင် စီစဉ်ဆောင်ရွက်သည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။

ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနအပေါ် တိုင်ကြားမှုများ ရှိလာ - ကြီးမားသော အခွန်ဖြတ်တောက်မှုများ၏ သက်ရောက်မှု ဆန်းစစ်ချက်များအပေါ် အခြေခံ

အစိုးရ၏ ယူရိုငွေ နှစ်ဘီလီယံကျော် အခွန်ဖြတ်တောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်သည့် သက်ရောက်မှု ဆန်းစစ်ချက်များသည် မကြာသေးမီက ဝေဖန်မှုများ ခံခဲ့ရသည်။ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အစိုးရ၏ ကြီးမားသော အခွန်ဖြတ်တောက်မှုများဆိုင်ရာ မှတ်စုများက တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အကြီးအကဲ (Chancellor of Justice) ထံသို့ တိုင်ကြားမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အခွန်ဖြတ်တောက်မှုများသည် အများအားဖြင့် မိမိကိုယ်ကိုယ် ပြန်လည် ထောက်ပံ့ပေးမည် (self-financing) ဟူသော ခန့်မှန်းချက်များသည် မကြာသေးမီက ဝေဖန်မှုများစွာ ခံခဲ့ရသည်။ အဆိုပါ ခန့်မှန်းချက်များကို "အလွန်အမင်း အကောင်းမြင်လွန်းသည်" ဟု ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။

မှတ်စုတွင် အထူးသဖြင့် ကော်ပိုရိတ်အခွန်တွက်ချက်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ မရေမရာမှုများ ရှိနေသည်ကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနက နောက်ပိုင်းတွင် ရှင်းလင်းခဲ့သည်။ သို့သော် ဝန်ကြီးဌာန၏ အခွန်လျှော့ချမှု ခန့်မှန်းချက်သည် အလွန်လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးဌာန၏ အကြီးအကဲချုပ် ယူဟာ မာယာနန် (Juha Majanen) က ခန့်မှန်းချက်များကို ကာကွယ်ပြောဆိုခဲ့ပြီး ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနက ၎င်း၏ ခန့်မှန်းချက်များကို လွတ်လပ်စွာ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း အာမခံခဲ့သည်။

ယခုအထိ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနအပေါ် တိုင်ကြားမှု နှစ်ခုကို တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အကြီးအကဲထံ တင်သွင်းထားသည်။ တိုင်ကြားမှုတစ်ခုတွင် ဝန်ကြီးဌာန၏ သက်ရောက်မှု ဆန်းစစ်ချက်သည် ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်မှုကို ချိုးဖောက်နိုင်ပြီး အာဏာပိုင်များ၏ လုပ်ငန်းများအပေါ် ယုံကြည်မှုကို တိုက်စားနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ အဆိုပါ တိုင်ကြားမှုက ဝန်ကြီးဌာန၏ အစိုးရ၏ စီးပွားရေးမူဝါဒဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှု ဆန်းစစ်ချက်များသည် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သူများ၊ နိုင်ငံသားများနှင့် အာဏာပိုင်များကို လွဲမှားစေနိုင်သည်ဟု အကဲဖြတ်ထားသည်။

ဒုတိယ တိုင်ကြားမှုတွင်မူ စီးပွားရေးမူဝါဒ ဆုံးဖြတ်ချက်များအတွက် အခြေခံအဖြစ် ဝန်ကြီးဌာနက မှားယွင်းသော အချက်အလက်များ ပေးအပ်ခဲ့ခြင်း ရှိ၊ မရှိကို မေးခွန်းထုတ်ထားသည်။ တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အကြီးအကဲရုံးက တိုင်ကြားမှုများကို ဆန်းစစ်နေဆဲဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ အဖြေရှာမှုအချိန်ဇယားနှင့်ပတ်သက်၍ သတင်းအချက်အလက် မရှိသေးကြောင်း ပြောကြားသည်။ တိုင်ကြားမှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပါက ဝန်ကြီးဌာနသည် ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်မှုကျင့်စဉ် လိုက်နာမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဆုံးမသြဝါဒ သို့မဟုတ် မှတ်ချက်ပြုခြင်းများ ရရှိနိုင်ပါသည်။

ဟယ်လ်စင်ကီ၏နာမည်ကျော် ရုပ်တုအား ကာကွယ်ရေးဖန်သားပြင် တပ်ဆင်ရန် ဖြစ်နိုင်ခြေစဥ်းစားနေ

ဖင်လန်နိုင်ငံက ယူရိုဗစ်ရှင်း သီချင်းဆိုပြိုင်ပွဲနှင့်/သို့မဟုတ် ကမ္ဘာ့ရေခဲဟော်ကီချန်ပီယံရှစ်ပြိုင်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိပါက ကာကွယ်ရန်အတွက် မြို့တော်က ထင်ရှားကျော်ကြားသည့် ရုပ်တုပတ်လည်တွင် သံမဏိနှင့် အထပ်သားကာ ကာကွယ်ရေးဖန်သားပြင်တစ်ခုကို တပ်ဆင်လိုက်သည်။

ဟယ်လ်စင်ကီမြို့၏ ဈေးကြီးအနီးရှိ ရေပန်းပတ်လည်မှ Havis Amanda ရုပ်တုသည် နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကျော် သက်တမ်းရှိပြီဖြစ်ပြီး လွန်ခဲ့သည့် တစ်နှစ်ကျော်ကမှ ပြန်လည်ပြုပြင်ထားသော်လည်း အရက်မူးနေသော ဟော်ကီပရိသတ်များ၏ တက်ရောက်မှုဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်မရှိပေ။ ယခင်က ဖင်လန်ခြင်္သေ့များ (Finnish Lions) အဖွဲ့ ကမ္ဘာ့ချန်ပီယံဆုရရှိခဲ့သောအခါ အဆိုပါရုပ်တု (ချစ်စနိုးဖြင့် "Manta" ဟု ခေါ်ကြသည်) ပတ်လည်တွင် လူအုပ်ကြီး စုရုံး၍ spontaneous အောင်ပွဲခံမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ရုပ်တုမှာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ ရှိခဲ့သည်။

ယခုတွင် ထပ်မံဖြစ်ပွားတော့မည် မဟုတ်ပေ။ ဖြစ်နိုင်ခြေအတွက် ကြိုတင်ကာကွယ်ရန်အတွက် ဟယ်လ်စင်ကီမြို့တော်က ရုပ်တုပတ်လည်တွင် ကာကွယ်ရေးဖန်သားပြင်များ တပ်ဆင်ထားခြင်းသည် ယခုအကြိမ် ပထမဆုံးဖြစ်သည်။

ယခုအပတ် စနေနေ့တွင် ယူရိုဗစ်ရှင်း သီချင်းဆိုပြိုင်ပွဲ ဗိုလ်လုပွဲ ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ ဖင်လန်ကိုယ်စားပြု အဲရီကာ ဗစ်ခ်မန်း (Erika Vikman) သို့မဟုတ် ဆွီဒင်ကိုယ်စားပြု ဖင်လန်တီးဝိုင်း KAJ တို့ ပြိုင်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိပါက ဟယ်လ်စင်ကီမြို့လယ်တွင် အောင်ပွဲခံရန် စီစဉ်ထားသည်။

ထို့အပြင် အမျိုးသား ၂၀၂၅ ခုနှစ် IIHF ကမ္ဘာ့ရေခဲဟော်ကီချန်ပီယံရှစ် ဗိုလ်လုပွဲကို မေလ ၂၅ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ ဖင်လန်အသင်း ရွှေတံဆိပ်ရရှိပါက လမ်းမများပေါ်တွင် လူအုပ်ကြီး အောင်ပွဲခံမှု ဖြစ်ပေါ်မည်မှာ သေချာလုနီးပါး ဖြစ်သည်။

ယခင်က မြို့တော်သည် လူအုပ်များအား ရေပန်းနှင့် ရုပ်တုအနီးမှ ဝေးဝေးတွင် ထားရန် အထပ်သားခြံစည်းရိုးများ အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်မှု နည်းပါးခဲ့သည်။ ယခု သံမဏိဘောင်ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဖန်သားပြင်အသစ်များကို တပ်ဆင်ခြင်းသည် ယခုအကြိမ် ပထမဆုံးဖြစ်သည်။ ကာကွယ်ရေးအကာအရံကို တပ်ဆင်ခြင်းနှင့် ပြန်ဖြုတ်ခြင်း စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်မှာ ယူရို ၂၀,၀၀၀ ခန့် ဖြစ်သည်။

ဟယ်လ်စင်ကီ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အပန်းဖြေရေးဌာန အကြီးအကဲ ယူဟာ အဟိုနန် (Juha Ahonen) က Havis Amanda ကို ကာကွယ်မှုသည် အနည်းဆုံး မေလ ၂၃ ရက်နေ့အထိ ဆက်လက်ထားရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ဖင်လန်ခြင်္သေ့များအဖွဲ့ ရေခဲဟော်ကီကမ္ဘာ့ချန်ပီယံ ဗိုလ်လုပွဲသို့ တက်ရောက်ပါက ဖန်သားပြင်များကို မေလ ၂၆ ရက်နေ့အထိ ပြန်ဖြုတ်မည်မဟုတ်ပေ။

လူမှုဖူလုံရေး ခွဲခြားခြင်းသည် အခြေခံဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်နေပါသလား။ အမှုအကြားခံနှင့် ဝန်ကြီးတို့ သဘောထားကွဲလွဲ

အစိုးရသည် ဖင်လန်တွင် သုံးနှစ်အောက် နေထိုင်သူ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအား နေအိမ်စောင့်ရှောက်မှု အကျိုးခံစားခွင့် (home care benefits) ကို ငြင်းပယ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။ ၎င်းသည် ဖင်လန်၏ နေထိုင်မှုအခြေခံ လူမှုဖူလုံရေးစနစ်အတွက် ပထမဆုံးသော ချွင်းချက် ဖြစ်လာမည်။

ဖင်လန်တွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်သော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအား အခြားနေထိုင်သူများထက် မတူညီသော လူမှုဖူလုံရေးအကျိုးခံစားခွင့်များ ပေးချေနိုင်ပါသလား။ ဤမေးခွန်းကို အစိုးရက သုံးနှစ်အောက် နေထိုင်သူ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအား နေအိမ်စောင့်ရှောက်မှု အကျိုးခံစားခွင့် ငြင်းပယ်ရန် နှစ်လယ်ရွေးကောက်ပွဲကာလအတွင်း ချမှတ်ခဲ့သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို စတင်အကောင်အထည်ဖော်သည့်အခါ အလေးထား စဉ်းစားမည်ဖြစ်သည်။

လူမှုဖူလုံရေးဝန်ကြီး ဆန်နီ ဂရန်-လာဆိုနန် (Sanni Grahn-Laasonen) (ညွန့်ပေါင်းပါတီ) ၏ အဆိုအရ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ မိဘနှင့် ကလေး နှစ်ဦးစလုံး၏ အောင်မြင်သော ပေါင်းစည်းနေထိုင်မှုနှင့် ဘာသာစကား သင်ယူမှုကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်သည်။ စိတ်ကူးမှာ မိဘသည် အိမ်၌နေမည့်အစား အလုပ်သွားလုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပေါင်းစည်းရေးဝန်ဆောင်မှုများသို့ သွားရောက်ခြင်းဖြစ်ပြီး ကလေးသည် ဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို သင်ယူရန် နေ့ကလေးထိန်းဌာနသို့ သွားခြင်းဖြစ်သည်။

တန်းတူညီမျှမှု အမှုအကြားခံ (Equality Ombudsman) ခရစ္စတီးနား စတန်မန် (Kristina Stenman) က အဆိုပြုထားသော ပြောင်းလဲမှုကို အခြေခံအားဖြင့် အကြီးအကျယ် ပြောင်းလဲမှုအဖြစ် ရှုမြင်သည်။ ဖင်လန်ရှိ လူမှုဖူလုံရေးသည် ရိုးရာအားဖြင့် နေထိုင်မှုအပေါ် အခြေခံထားပြီး ဖင်လန်တွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်သူတိုင်းသည် တူညီသော အခွင့်အရေးဖြင့် ရရှိခွင့်ရှိသည်။ အဆိုပြုထားသော သုံးနှစ်စည်းမျဉ်းသည် ဤအချက်အတွက် ပထမဆုံးသော ချွင်းချက် ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ စတန်မန်၏ အဆိုအရ အဆိုပြုချက်သည် အခြေခံဥပဒေနှင့် တန်းတူညီမျှမှုဥပဒေရှုထောင့်မှ ကြည့်လျှင် ပြဿနာရှိသည်။

"အခြေခံဥပဒေရဲ့ အစမှတ်ကတော့ ဘယ်သူ့ကိုမှ တခြားသူထက် ပိုဆိုးဆိုးရွားရွား ဆက်ဆံလို့ မရပါဘူး။ ဥပမာအားဖြင့် နိုင်ငံသားအပေါ် အခြေခံပြီး မဆက်ဆံရပါဘူး"

ဟု စတန်မန်က ပြောသည်။ "နိုင်ငံခြားသားတွေကို ပိုဆိုးဆိုးရွားရွား ဆက်ဆံချင်တာကလွဲလို့ ဒီစိတ်ကူးအတွက် တကယ့်ကို အကြောင်းပြချက် မတွေ့ရသေးပါဘူး" ဟု သူက ဆက်ပြောသည်။

"ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်တဲ့ မိခင်တွေ အလုပ်မလုပ်ချင်ဘူးဆိုတဲ့ ယူဆချက်"

အစိုးရအစီအစဉ်အရ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ပေါင်းစည်းမှုကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများနှင့် ဖင်လန်တွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်သူများအတွက် လူမှုဖူလုံရေးကို ခွဲခြားရန်ဖြစ်သည်။ နေအိမ်စောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့မှုကို ငြင်းပယ်ခြင်းသည် ဤအရာကို ရရှိစေမည့် နည်းလမ်းဟုတ်၊ မဟုတ်ကို စတန်မန်က သံသယရှိသည်။ အကြောင်းမှာ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းသည်လည်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ အလုပ်ရှာဖွေရာတွင် အတားအဆီးဖြစ်စေသည်။ 

"ဒါက ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်တဲ့ မိခင်တွေဟာ အလုပ်သွားလုပ်ချင်တဲ့ လူမျိုးမဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ အလွန်ခိုင်မာတဲ့ ယူဆချက်အပေါ် အခြေခံထားပါတယ်"

ဟု စတန်မန်က ပြောသည်။

ဝန်ကြီး ဂရန်-လာဆိုနန်က ထိုအဓိပ္ပာယ်ကောက်ယူမှုကို ပယ်ချသည်။ သူမ၏အဆိုအရ တစ်ခုတည်းသော ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကလေးနှင့် ၎င်းတို့၏ မိဘ နှစ်ဦးစလုံး၏ ပေါင်းစည်းမှုကို မြှင့်တင်ရန်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ပညာရေးနှင့် ဘာသာစကား သင်ယူမှုသို့ အခွင့်အလမ်းပေးရန် ဖြစ်သည်။ "ကျွန်တော်တို့က အခြေခံဥပဒေလိုအပ်ချက်တွေနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ အဆိုပြုချက်ကိုပဲ လုပ်နိုင်တယ်ဆိုတာ ရှင်းပါတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ ဒါကို အခြေခံဥပဒေကော်မတီက သေချာ စိစစ်မှာပါ" ဟု ဂရန်-လာဆိုနန်က ပြောသည်။

ဝန်ကြီး၏အဆိုအရ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအား နေအိမ်စောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့မှု ငြင်းပယ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အချိန်အတော်ကြာ စီစဉ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဥပဒေကို ဆောင်းဦးဘတ်ဂျက် ဥပဒေပြုရေးအတွက် အချိန်မီ စဉ်းစားနိုင်ရန် အစိုးရ၏ အဆိုပြုချက်ကို မကြာမီ သဘောထားမှတ်ချက်များ ရယူရန် ပေးပို့ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။

ပေါင်းစည်းရေး ထောက်ပံ့မှု ပြင်ဆင်မှု လေပြင်းခံနေရ

အစိုးရသည် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအတွက် လူမှုဖူလုံရေးကို အခြားပြောင်းလဲမှုတစ်ခု အဆိုပြုထားသည်။ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအတွက် အလုပ်သမားဈေးကွက် ထောက်ပံ့မှုနှင့် ဝင်ငွေထောက်ပံ့မှုတို့ကို ပေါင်းစည်းရေး ထောက်ပံ့မှုဖြင့် အစားထိုးမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ပမာဏသည် အဆိုပါထောက်ပံ့မှုကို ရယူသူ၏ ပေါင်းစည်းရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုများတွင် ပါဝင်မှု အတိုင်းအတာပေါ် မူတည်မည်ဖြစ်သည်။ ဤကိစ္စကို အလုပ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့တွင် တစ်နှစ်ကြာ ဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်း အစိုးရက တကယ့်ဥပဒေမူကြမ်းကို မထုတ်ပြန်သေးပေ။

Yle ၏အဆိုအရ ပြင်ဆင်မှုအဆင့်တွင်ပင် ပေါင်းစည်းရေး ထောက်ပံ့မှုကို အခြေခံဥပဒေရှုထောင့်မှ ကြည့်လျှင် နေအိမ်စောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့မှုကို ကန့်သတ်ခြင်းထက် ပိုမိုခက်ခဲကြောင်း ထင်ရှားနေပြီဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်သော ပုံစံတစ်ရပ်ကို ရှာမတွေ့နိုင်သည့် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိကြောင်း ဝန်ကြီး ဂရန်-လာဆိုနန်က အတည်ပြုသည်။ 

"တစ်ခုတည်းသော ရွေးချယ်စရာကတော့ အခြေခံဥပဒေနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ ပုံစံတစ်ခုကို ရှာဖွေဖို့ပါပဲ"

ဟု သူမက ဆိုသည်။

တန်းတူညီမျှမှု အမှုအကြားခံ စတန်မန်ကလည်း ဤအဆိုပြုချက်တွင် ပြဿနာများ ရှိနေသည်ဟု တွေ့မြင်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် လူမှုရေးအကူအညီသည် ဖင်လန်တွင် လူတစ်ဦး ရှင်သန်နိုင်သည့် အနည်းဆုံးအဆင့်တွင် ရှိနေပြီးဖြစ်သည်။ ဤအောက် အနည်းဆုံးဝင်ငွေကို ထပ်မံလျှော့ချခြင်းသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုအောက်တွင် ဖင်လန်၌ နေထိုင်နေရပြီး မိမိတို့နိုင်ငံသို့ ပြန်မသွားနိုင်သူများအတွက် ခက်ခဲမည်ဖြစ်သည်။

"ကျွန်တော်တို့က ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတွေအတွက် သီးခြားလမ်းကြောင်းတစ်ခု စတင်တည်ဆောက်မယ်ဆိုရင် မေးခွန်းကတော့ သူတို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အထွေထွေလူမှုဖူလုံရေးစနစ်ထဲမှာ ပါဝင်တော့မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာပါပဲ။ ဒါက အခြေခံအားဖြင့် ကြီးမားတဲ့ ပြောင်းလဲမှုပါ"

ဟု စတန်မန်က ခန့်မှန်းသည်။

ဝန်ကြီး ဂရန်-လာဆိုနန်ကမူ နေအိမ်စောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့ရေး ကန့်သတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများအတွက် ပေါင်းစည်းရေး ထောက်ပံ့မှု ပြင်ဆင်ခြင်းသည် ဖင်လန်ကို ခိုလှုံခွင့်ရှာဖွေသူများအတွက် ဆွဲဆောင်မှု လျော့နည်းစေရန် ကြိုးပမ်းခြင်းဖြစ်သည်ကို ခိုင်မာစွာ ငြင်းဆိုသည်။ 

"ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရည်မှန်းချက်က ပေါင်းစည်းမှုမှာ ပိုပြီး အောင်မြင်ဖို့ပါပဲ။ ဒါမှ ဖင်လန်ကို ရောက်လာတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတွေက အလုပ်အကိုင် ပိုမြန်မြန်ရနိုင်မယ်၊ ဘာသာစကား သင်ယူနိုင်မယ်၊ သူတို့ ကလေးတွေ ကျောင်းမှာ အကောင်းဆုံး စတင်နိုင်မယ်"

ဟု သူမက ပြောသည်။

အစိုးရက လူမှုရေးအကူအညီကို တင်းကြပ်ရန် စီစဉ်နေ

ကန်ဆယ်လီနန် ကိုကိုးမွတ်စ် (အမျိုးသားညွန့်ပေါင်းပါတီ-NCP) ဦးဆောင်သော လေးပါတီညွန့်ပေါင်းအစိုးရသည် ဝင်ငွေနည်းသူများအတွက် နောက်ဆုံးမှီခိုရာဖြစ်သော လူမှုရေးအကူအညီ (social assistance) ကို တင်းကြပ်ရန် အစီအစဉ် စတင်လုပ်ဆောင်နေသည်။

လူမှုရေးရာနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနသည် လူမှုရေးအကူအညီဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန် အဆိုပြုခဲ့ပြီး အဆိုပြုမူကြမ်းကို သဘောထားမှတ်ချက်များ ရယူရန် ဖြန့်ဝေထားကြောင်း ဝန်ကြီးဌာနက သောကြာနေ့တွင် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အဆိုပြုချက်အပေါ် သဘောထားမှတ်ချက်များကို ဇွန်လ ၂၇ ရက်နေ့အထိ လက်ခံမည်ဖြစ်သည်။

လူမှုရေးအကူအညီဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက်မူကြမ်းအရ လူမှုရေးအကူအညီ လျှောက်ထားသူများသည် လူမှုရေးအကူအညီအစား မူလ အကျိုးခံစားခွင့်များ (primary benefits) ကို ဦးစွာ လျှောက်ထားရန် ပိုမိုခိုင်မာသော တာဝန်ဝတ္တရားများ ထပ်တိုးမည်ဖြစ်သည်။ မူလအကျိုးခံစားခွင့်များတွင် အလုပ်လက်မဲ့ လုံခြုံရေးအကျိုးခံစားခွင့်များနှင့် ကျောင်းသားဘဏ္ဍာရေးအကူအညီများ ပါဝင်သည်။ အကယ်၍ လူမှုရေးအကူအညီ လျှောက်ထားသူ အရွယ်ရောက်ပြီးသူတစ်ဦးသည် လူမှုရေးအကူအညီ မလျှောက်ထားမီ သင်ကြားမှု၊ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်မှု၊ နာမကျန်းမှု သို့မဟုတ် အလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်းမရှိမှုတို့အပေါ် အခြေခံ၍ ရရှိနိုင်သော မူလအကျိုးခံစားခွင့်များကို လျှောက်ထားခြင်းမရှိပါက ဖင်လန်လူမှုဖူလုံရေးအဖွဲ့အစည်း (Kela) က ၎င်းတို့သည် ထိုအကျိုးခံစားခွင့်များအတွက် အရည်အချင်းပြည့်မီခြင်း ရှိ၊ မရှိကို ဆန်းစစ်ရမည်ဖြစ်သည်။

Kela က မူလအကျိုးခံစားခွင့်များ လျှောက်ထားရန် တောင်းဆိုပြီးနောက် တစ်လအတွင်း လျှောက်ထားရန် ပျက်ကွက်ပါက လူမှုရေးအကူအညီ၏ အခြေခံပမာဏကို ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း လျှော့ချမည်ဖြစ်သည်။ အဆိုပြုထားသော ပြောင်းလဲမှုများသည် လက်ရှိဥပဒေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အစိုးရဘဏ္ဍာရေးကို ယူရို ၇၄ သန်းဖြင့် အားဖြည့်ပေးမည်ဟု မျှော်မှန်းရသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် Kela သည် အခြေခံလူမှုရေးအကူအညီအဖြစ် စုစုပေါင်း ယူရို ၈၂၅ သန်းခန့် ပေးချေခဲ့သည်။ အဆိုပြုထားသော ဥပဒေအများစုသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် စတင်အသက်ဝင်ရန် စီစဉ်ထားသည်။

မူကြမ်းအဆိုပြုချက်အရ အလုပ်လက်မဲ့ အလုပ်ရှာဖွေသူအဖြစ် မှတ်ပုံတင်ရန် တာဝန်သည် နောင်တွင် အချိန်ပြည့်အလုပ်ရှာဖွေခြင်းကို ဆိုလိုနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် အလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်းရှိပြီး အရည်အချင်းရှိသူသည် အချိန်ပြည့်အလုပ်မလုပ်ပါက၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အမြတ်အစွန်းမရရှိပါက သို့မဟုတ် ပညာသင်ကြားမှုအတွက် ကျောင်းသားဘဏ္ဍာရေးအကူအညီ မရရှိပါက အခြေခံပမာဏ လျှော့ချခံရနိုင်သည့် အခြေအနေများတွင် အချိန်ပြည့်အလုပ်ရှာဖွေရန်လည်း တာဝန်ဝတ္တရား ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။

လူမှုရေးအကူအညီ ရယူသူ၏ အလုပ်လက်မဲ့ လုံခြုံရေးအကျိုးခံစားခွင့်ကို အလုပ်လက်မဲ့ လုံခြုံရေးဥပဒေပါ ပြစ်ဒဏ်များကြောင့် ရပ်ဆိုင်းခံရပါက လူမှုရေးအကူအညီ၏ အခြေခံပမာဏကို လျှော့ချမည်ဖြစ်သည်။ လျှော့ချသည့် ကာလသည် ရပ်ဆိုင်းခံရသော အလုပ်လက်မဲ့ လုံခြုံရေးကာလပေါ် မူတည်မည်ဖြစ်သည်။ ပထမလအတွက် အခြေခံပမာဏကို ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ထို့နောက် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ဖြတ်တောက်မည်ဖြစ်သည်။ လျှော့ချသည့် ရာခိုင်နှုန်းများသည် လက်ရှိဥပဒေနှင့် ကိုက်ညီနေမည်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသော နှစ်လအချိန်ကာလ လိုအပ်ချက်ကို ဖျက်သိမ်းခြင်းဖြင့် လူမှုရေးအကူအညီ၏ အခြေခံပမာဏကို လျှော့ချရန် ပိုမိုလွယ်ကူစေမည်ဖြစ်သည်။

လူမှုရေးအကူအညီ လျှောက်ထားသူများသည် သက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအရ လိုအပ်သော အလုပ်အကိုင်ဝန်ဆောင်မှုများတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် အခြေခံပမာဏ မည်သည့်လျှော့ချမှုကိုမဆိုနှင့် အလုပ်လက်မဲ့အကျိုးခံစားခွင့် ပြစ်ဒဏ်များကို အမြဲတမ်း ရှောင်ရှားနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ အထက်ဖော်ပြပါ အခြေအနေများတွင် အခြေခံပမာဏကို ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာ နေထိုင်ရန် လိုအပ်သော ထောက်ပံ့မှုနည်းလမ်းများကို အန္တရာယ်မဖြစ်စေမှသာ လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး လျှော့ချခြင်းကို အခြားနည်းဖြင့် မဆင်မခြင် လုပ်ဆောင်သည်ဟု မယူဆနိုင်မှသာ ပြုလုပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၄ နှစ်ကြား မိသားစုဝင်များ အတူမနေဘဲ တစ်ယောက်တည်း နေထိုင်သည့် လူမှုရေးအကူအညီ ရယူသူများအတွက် အခြေခံလူမှုရေးအကူအညီ၏ မြူနီစီပယ်၏ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ဝေစုကို ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြှင့်တင်မည်ဖြစ်သည်။ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုကို မြူနီစီပယ်များသို့ အပြည့်အဝ ပြန်လည်ပေးချေမည်ဖြစ်သည်။ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု ဝေစု တိုးမြှင့်ခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အထောက်အပံ့ကာလများကို တတ်နိုင်သမျှ တိုတောင်းစေရန်အတွက် မြူနီစီပယ်များက လူငယ်များကို အစောဆုံးအဆင့်တွင် အလုပ်ခန့်ထားရန် တိုက်တွန်းအားပေးရန် ဖြစ်သည်။

အသက် ၁၈ နှစ်နှင့်အထက် လူများအတွက် ယူရို ၁၅၀ ၏ ရရှိပြီးဝင်ငွေ ထောက်ပံ့မှု (earned income allowance) ကို လူမှုရေးအကူအညီတွင် ထည့်သွင်းတော့မည် မဟုတ်ပေ။ နောင်တွင် အသက် ၁၈ နှစ်နှင့်အထက်သူများအတွက် အခြားအသေးစားဝင်ငွေနှင့် ထောက်ပံ့ကြေးများကိုလည်း ဝင်ငွေအဖြစ် အပြည့်အဝ ထည့်သွင်း စဉ်းစားမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ကလေးများ၏ ရရှိပြီးဝင်ငွေနှင့် သေးငယ်သည်ဟု ယူဆသည့် လက်ဆောင်များကိုမူ လူမှုရေးအကူအညီ တွက်ချက်ရာတွင် ဝင်ငွေအဖြစ် ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည် မဟုတ်ပေ။

စုဆောင်းငွေ ပန်းတိုင် ရရှိရန်အတွက် တစ်ယောက်တည်း နေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ်နှင့်အထက် လူများအတွက် အခြေခံလူမှုရေးအကူအညီ၏ အဆင့်ကိုလည်း ၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ မိဘများနှင့် နေထိုင်သည့် အသက် ၁၈ နှစ်နှင့်အထက် လူများအတွက် ၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ အခြားအသက် ၁၈ နှစ်နှင့်အထက် လူများအတွက် ၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ဖြတ်တောက်မည်ဖြစ်သည်။ ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အစိုးရသည် Kela အကျိုးခံစားခွင့်များကို များစွာ ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အကျိုးခံစားခွင့်နှုန်းထားများနှင့် အရည်အချင်းသတ်မှတ်ချက်များ နှစ်ခုစလုံးကို သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။