**၁၇.၀၉.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

 နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးအခြေအနေ

Helsingin Sanomat သတင်းစာရဲ့ လစဉ်နိုင်ငံရေးစစ်တမ်းအရ အတိုက်အခံ Social Democratic Party (SDP) က ဖင်လန်ရဲ့ လူကြိုက်အများဆုံးပါတီအဖြစ် ဆက်လက်ရပ်တည်နေပါတယ်။ ပါတီကို ထောက်ခံသူ ၂၅.၃% ရှိပြီး ဝန်ကြီးချုပ် Petteri Orpo ရဲ့ National Coalition Party (NCP) ထက် ၇% နီးပါး ပိုများနေပါတယ်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ဖင်လန်အစိုးရရဲ့ အကြီးဆုံးမီဒီယာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Yle က ပြုလုပ်တဲ့ နောက်ဆုံးစစ်တမ်းမှာလည်း SDP က ၂၅.၈% ထောက်ခံမှုနဲ့ နှစ် ၂၀ နီးပါးအတွင်း အမြင့်ဆုံး ထောက်ခံမှုကို ရရှိခဲ့ပါတယ်။ စစ်တမ်းကို ပြုလုပ်တဲ့ Tuomo Turja က SDP ဟာ Greens၊ Left Alliance တို့လို အခြားပါတီတွေအပြင် အစိုးရပါတီဖြစ်တဲ့ Finns Party ကနေပါ မဲဆန္ဒရှင်တွေကို ရရှိနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုဖူလုံရေးဆိုင်ရာ အမျိုးသားအင်စတီကျူ (THL) က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကျောင်းကျန်းမာရေးစစ်တမ်းတစ်ခုအရ ဖင်လန်နိုင်ငံက ဆယ်ကျော်သက်တွေအကြား နီကိုတင်းသုံးစွဲမှုဟာ စိုးရိမ်ဖွယ်ရာ မြင့်တက်လာနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် နီကိုတင်းအိတ်ငယ်လေးတွေ (nicotine pouches) ကို အသုံးပြုမှုက သိသိသာသာ များလာပါတယ်။ ၈ တန်းနဲ့ ၉ တန်းကျောင်းသားလေးတွေရဲ့ ၉% ခန့်နဲ့ ကျောင်းသူ ၄% ကနေ ၅% ခန့်တို့ဟာ ဒီပစ္စည်းတွေကို နေ့စဉ်အသုံးပြုနေကြပြီး၊ အတတ်ပညာကျောင်းသားတွေကြားမှာတော့ သုံးစွဲမှုနှုန်းက ပိုမြင့်မားပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အထူးသဖြင့် မိန်းကလေးအများအပြားဟာ ကျောင်းစာသင်ချိန်မှာ ကျောင်းထမင်းစားတာနဲ့ မနက်စာစားတာကို ရှောင်နေကြတယ်လို့လည်း စစ်တမ်းက ဖော်ပြပါတယ်။

ဖင်လန်ရဲ့ အနာဂတ်နှင့် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး

MDI အတိုင်ပင်ခံကုမ္ပဏီရဲ့ လူဦးရေခန့်မှန်းချက်အသစ်က ဖင်လန်ရဲ့အနာဂတ်အတွက် စိတ်ပျက်ဖွယ် ပုံရိပ်ကို ပြသနေပါတယ်။ လာမယ့် ၂၅ နှစ်အတွင်း ဖင်လန်က စည်ပင်သာယာနယ်မြေ အများစုဟာ အလျင်အမြန် ကျုံ့ဝင်သွားမယ်လို့ အစီရင်ခံစာက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ သေဆုံးသူဦးရေက မွေးဖွားသူဦးရေထက် ပိုများလာတဲ့အတွက် လူဦးရေကျဆင်းမှုတွေ စတင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကွာဟချက်ကို နိုင်ငံခြားက ပြောင်းရွှေ့လာသူတွေက ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့ပေမဲ့ လာမယ့် ၂၀၄၀ ခုနှစ်တွေမှာတော့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချမှုက လူဦးရေကျဆင်းမှုကို တားဆီးဖို့ မလုံလောက်နိုင်ဘူးလို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက သုံးသပ်ပါတယ်။ အစီရင်ခံစာအရ အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ လူဦးရေကို ဆက်လက်ထိန်းထားဖို့ဆိုရင် ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်ခွင့်ပေးတာဟာ တစ်ခုတည်းသော ဖြေရှင်းနည်းဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

Iltalehti သတင်းစာရဲ့ဖော်ပြချက်အရ ဖင်လန်နဲ့ ဆွီဒင်တို့ကြားက ဆက်ဆံရေးဟာ အဖုအထစ်တွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ Eurovision သီချင်းဆိုပြိုင်ပွဲနဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Sanna Marin ရဲ့ နာမည်ကျော်ကြားမှုတွေကြောင့် ဆွီဒင်လူမျိုးတွေက ဖင်လန်ကို စိတ်ဝင်စားမှု တိုးလာခဲ့ပေမဲ့၊ ဖင်လန်ကို လာရောက်လည်ပတ်တဲ့ ဆွီဒင်ခရီးသွားအရေအတွက်ကတော့ မများလာခဲ့ပါဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၅ နှစ်အတွင်း ဖင်လန်မှာ ညအိပ်တည်းခိုတဲ့ ဆွီဒင်လူမျိုးအရေအတွက်ဟာ တစ်ဝက်နီးပါး လျော့ကျသွားခဲ့ပါတယ်။

ရာဇ၀တ်မှုနှင့် အခြားသတင်းများ

ထိုင်းနိုင်ငံသား ဘယ်ရီသီးခူးသမားတွေကို လူကုန်ကူးမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Arctic Group ဘယ်ရီသီးကုမ္ပဏီအပေါ် ရဲတပ်ဖွဲ့က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ ပြီးဆုံးသွားခဲ့ပါပြီ။ အာဏာပိုင်တွေရဲ့အဆိုအရ ကုမ္ပဏီဟာ အလုပ်သမား ၁၄၀ ဦးကို ခေါင်းပုံဖြတ်ပြီး အလွန်အကျွံကုန်ကျစရိတ်တွေနဲ့ မမျှတတဲ့အခြေအနေတွေကို ခံစားစေခဲ့တယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။ အမှုက ရုံးတင်စစ်ဆေးဖို့အတွက် အစိုးရရှေ့နေတွေဆီကို လွှဲပြောင်းပေးထားပြီးဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် Yle ရဲ့ အစီရင်ခံစာတစ်ခုက ဘယ်ရီသီးလုပ်ငန်းမှာ မရိုးသားတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ ရှိနေတာကို ထောက်ပြပါတယ်။ ဘယ်ရီသီးလုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ ငွေသားတွေ အများအပြားနဲ့ ဘယ်ရီသီးတွေ လာဝယ်တဲ့သူတွေကို ကြုံတွေ့ရပြီး အခွန်ရှောင်တိမ်းတာနဲ့ ငွေကြေးခဝါချမှုတွေ ရှိနိုင်တယ်လို့ သံသယရှိနေကြပါတယ်။

နောက်ဆုံးအနေနဲ့ Save the Children Finland ရဲ့ စစ်တမ်းတစ်ခုအရ ကလေးငယ် ၅ ဦးမှာ ၁ ဦးဟာ အွန်လိုင်းလိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုကို ကြုံတွေ့ရဖူးတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဖြစ်အများဆုံးကတော့ အရွယ်ရောက်ပြီးသူတွေဆီကနေ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာမက်ဆေ့ချ်တွေ လက်ခံရရှိတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေတွေကြောင့် ကလေးတွေအတွက် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဘေးကင်းလုံခြုံမှုဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုတွေ ပိုမိုလိုအပ်လာနေတယ်လို့လည်း အဖွဲ့အစည်းက ပြောပါတယ်။