**၀၇.၁၀.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

• ဖင်လန်နိုင်ငံသားတို့၏ စီးပွားရေးအခြေအနေ၊ 
• Posti ၏ ရှယ်ယာရောင်းချမှုနှင့် 
• နှစ်တစ်ထောင်ကျော်မှ တစ်ကြိမ်သာ မြင်ရမည့် ဖြစ်ရပ်
• SIM ကတ်လိမ်လည်မှုဖြင့် ဖုန်းနံပါတ်များ အလွဲသုံးစားပြုမှု ပိုမိုများပြားလာ

နှစ်တစ်ထောင်ကျော်မှ တစ်ကြိမ်သာ ကြုံရမည့် ထူးခြားဖြစ်ရပ်

နှစ်ပေါင်း ၁,၃၅၀ အတွင်း မမြင်ဖူးသေးသော ထူးခြားသည့် ကောင်းကင်ဖြစ်ရပ်တစ်ခု မကြာမီ ဖြစ်ပေါ်လာတော့မည်ဖြစ်သည်။

ဖင်လန်နိုင်ငံသားတို့၏ ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကျဆင်းလာခြင်း

Helsingin Sanomat သတင်းစာက စီးပွားရေးဆိုင်ရာ စိတ်မချမ်းမြေ့စရာ သတင်းများကို ဆက်လက်ဖော်ပြခဲ့သည်။ Nordea စီးပွားရေးပညာရှင် Juho Kostiainen ၏ အဆိုအရ ဖင်လန်နိုင်ငံသားတို့၏ ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းနှင့် ဝင်ငွေတိုးတက်မှုသည် ယူရိုဇုန် (Eurozone) အတွင်းရှိ အခြားနိုင်ငံများထက် နောက်ကျကျန်နေကြောင်း သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။

ယူရိုဇုန်တစ်ခုလုံးရှိ အိမ်ထောင်စုများ၏ အမှန်တကယ် သုံးစွဲနိုင်သော ဝင်ငွေ (real disposable incomes) သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှစ၍ ၆ ရာခိုင်နှုန်းခန့် တိုးတက်ခဲ့သော်လည်း ဖင်လန်တွင်မူ ၁ ရာခိုင်နှုန်းသာ တိုးတက်ခဲ့သည်။ ယူရိုဇုန်အတွင်း အခြားနိုင်ငံများတွင် ပုဂ္ဂလိက သုံးစွဲမှုများ တိုးတက်နေသော်လည်း ဖင်လန်တွင်မူ သုံးစွဲမှုများ ဆက်လက် နိမ့်ကျနေဆဲဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် အိမ်ချေးငွေ (mortgage) ရယူထားသူများ၏ အခြေအနေမှာ ပိုမိုတင်းမာနေသည်။ ရေတိုအတိုးနှုန်းများနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည့် ချေးငွေများကို ပိုမိုနှစ်သက်ခြင်းကြောင့် အကြွေးဝန်ဆောင်မှုစရိတ်များမှာ အခြားယူရိုဇုန်နိုင်ငံအများစုထက် ပိုမိုမြင့်မားစွာ တက်လာခဲ့သည်။

ဖင်လန်နိုင်ငံသားများ သုံးစွဲရန်အတွက် ငွေကြေး မလုံလောက်ခြင်းလည်း ရှိသည်။ Kostiainen ၏ အဆိုအရ အဓိကအချက်မှာ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း မြင့်တက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ဖင်လန်သည် လက်ရှိတွင် ဥရောပသမဂ္ဂ၌ စပိန်ပြီးနောက် ဒုတိယအမြင့်ဆုံး အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။

Posti ၏ ရှယ်ယာများ လိုအပ်ချက်ထက် များစွာကျော်လွန်သွားခြင်း

ဖင်လန်နိုင်ငံ စာတိုက်လုပ်ငန်း Posti ၏ အများပြည်သူသို့ ရှယ်ယာရောင်းချမှု (public offering) ကို တနင်္လာနေ့တွင် ရပ်ဆိုင်းခဲ့ရကြောင်း Talouselämä မှ ဖော်ပြသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် လိုအပ်သည့် အရေအတွက်ထက် အကြိမ်များစွာ ပိုမိုမှာယူမှုများ ရှိနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရှယ်ယာ အနည်းဆုံးယူနစ်မှာ ၁၀၀ ရှယ်ယာ ဖြစ်ပြီး၊ ကမ်းလှမ်းသည့် ဈေးနှုန်း တစ်ယူနစ်လျှင် ယူရို ၇.၅၀ ဖြင့် အနည်းဆုံး ယူရို ၇၅၀ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် လိုအပ်သည်။ ကုမ္ပဏီ၏ ရှယ်ယာများ အရောင်းအဝယ် စတင်ခြင်းကို လာမည့် သောကြာနေ့တွင် စတင်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ရှယ်ယာရောင်းချမှု (institutional offering) နှင့် ဝန်ထမ်းရှယ်ယာရောင်းချမှု (employee share issue) များမှာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ဆဲဖြစ်သည်။

စီးပွားရေးမဂ္ဂဇင်း၏ အဆိုအရ နိုင်ငံတော်သည် အများပြည်သူနှင့် အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ရှယ်ယာရောင်းချမှုများမှ အသားတင် ဝင်ငွေ ယူရို ၉၆.၇ သန်းခန့် ရရှိမည်ဟု မျှော်မှန်းထားသည်။ Posti သည် ရောင်းချမှုနှင့် ဆက်စပ်သည့် အခကြေးငွေများ၊ စရိတ်စကများနှင့် အခွန်များအတွက် ယူရို ၃.၄ သန်းခန့် ပေးဆောင်ရမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။

ကောင်းကင်ကို ကြည့်ရှုကြပါ- Lemmon ကြယ်တံခွန်

၇ ရာစုနှစ်တွင် နောက်ဆုံးအကြိမ် နေနားကို ဖြတ်သန်းသွားခဲ့သော Lemmon ကြယ်တံခွန်သည် အောက်တိုဘာလကုန်နှင့် နိုဝင်ဘာလအစောပိုင်းတွင် ကောင်းကင်ယံ၌ ထပ်မံထွက်ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း Iltalehti မှ သတင်းရရှိသည်။ လက်ရှိတွင် ထိုကြယ်တံခွန်ကို ဖင်လန်ကောင်းကင်ယံ၌ မှန်ဘီလူးဖြင့် ကြည့်ရှုနိုင်ပြီဖြစ်သော်လည်း အောက်တိုဘာလကုန်တွင် မျက်စိဖြင့်တိုက်ရိုက်မြင်နိုင်သည်အထိ လင်းလာမည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ ဖင်လန် နက္ခတ္တဗေဒအသင်း Ursa မှ ကြယ်တံခွန်ကျွမ်းကျင်သူ Veikko Mäkelä က Lemmon ကြယ်တံခွန်ကို ယခုသောကြာနေ့မှစ၍ မြင်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်း ဖင်လန်ကောင်းကင်ယံ ကြည့်ရှုသူအားလုံး မြင်ကွင်းကို ခံစားခွင့်ရရှိမည်ဖြစ်သည်။

ကြည့်ရှုရန် အကောင်းဆုံးအချိန်သည် အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်မှ နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်အတွင်း ဖြစ်မည်။ Lemmon ကြယ်တံခွန်သည် နက်ပကျွန်း (Neptune) ထက် ဝေးသော အေးခဲနေသည့် အရာဝတ္ထုများစွာရှိသော ဒေသမှ ပေါက်ဖွားလာခြင်းဖြစ်ပြီး၊ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁,၃၅၀ ခန့်က နေနားသို့ နောက်ဆုံး ဖြတ်သန်းခဲ့ပြီး နောက်ထပ်အကြိမ် ဖြတ်သန်းခြင်းကို နှစ်ပေါင်း ၁,၁၅၀ အထိ မျှော်လင့်ရဦးမည် မဟုတ်ကြောင်း သိရသည်။

Wolt မှ အစာအစားပို့သူအချို့ကို ဝန်ထမ်းအဖြစ် ခန့်အပ်ရန် စမ်းသပ်ဆောင်ရွက်မည်

အစားအသောက်ပို့ဆောင်ရေး ကုမ္ပဏီ Wolt သည် ၎င်း၏ စာပို့သူ (couriers) အချို့ကို ဝန်ထမ်းအဖြစ် ခန့်အပ်ရန် စမ်းသပ်မှုတစ်ခု စတင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ယခုကြေညာချက်မတိုင်မီက Wolt စာပို့သူများသည် ဝန်ထမ်းများအဖြစ်မဟုတ်ဘဲ လွတ်လပ်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ (independent entrepreneurs) အဖြစ်သာ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ Wolt က လာမည့်လများအတွင်း စာပို့သူ ၁၀၀ ခန့်ကို ဝန်ထမ်းအဖြစ် ခန့်အပ်ရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ လက်ရှိတွင် ကုမ္ပဏီသည် ဖင်လန်တစ်ဝှမ်း၌ စာပို့သူ ၁၀,၀၀၀ ခန့်၏ ဝန်ဆောင်မှုများကို အသုံးပြုနေသည်။

ကုမ္ပဏီ၏ မြောက်ဥရောပ လုပ်ငန်းလည်ပတ်ရေးအကြီးအကဲ Joel Järvinen ၏ အဆိုအရ စာပို့သူအများစုသည် မိမိတို့ မည်သည့်အချိန်၊ မည်သို့ လုပ်ကိုင်မည်ကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ရန် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေလိုကြသည်။ "တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ စာပို့သူအနည်းငယ်ကတော့ ဝန်ထမ်းအဖြစ် ပိုမိုလုပ်ကိုင်လိုကြပါတယ်" ဟု Järvinen က ပြောကြားခဲ့သည်။ အစပိုင်းတွင် Wolt သည် ဝန်ထမ်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း စမ်းသပ်မှုကို ဟယ်လ်ဆင်ကီ မြို့တော်ဧရိယာတွင်သာ ကန့်သတ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။

ကုမ္ပဏီ၏ အမြတ်အစွန်းအတွက် အဆင်ပြေစေသည်

ကုမ္ပဏီ၏ နော်ဒစ် ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးအကြီးအကဲ Olli Koski ၏ အဆိုအရ ဝန်ထမ်းပုံစံသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ပုံစံထက် ကုမ္ပဏီ၏ အမြတ်အစွန်းအတွက် ပိုဆိုးသည်ဟု မဆိုနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ Koski ၏ အဆိုအရ Wolt ၏ စာပို့သူများသည် တစ်ပတ်လျှင် ပျမ်းမျှ ၁၄ နာရီ တက်ကြွစွာ လုပ်ကိုင်ကြပြီး တစ်လလျှင် ပျမ်းမျှ ယူရို ၁,၂၄၀ ခန့် ဝင်ငွေရှိသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့၏ ဝင်ငွေအဆင့်သည် ပို့ဆောင်မှုလိုအပ်ချက်အပေါ် များစွာကွာခြားနိုင်သောကြောင့် ပျမ်းမျှဝင်ငွေအဆင့်သည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုသာ ဖော်ပြသည်။

တက်ကြွစွာ လုပ်ကိုင်ချိန် (active work) ဆိုသည်မှာ စာပို့သူတစ်ဦး အမှာစာယူခြင်းနှင့် ပို့ဆောင်ခြင်းအတွက် အသုံးပြုသည့် စုစုပေါင်းအချိန်ကို ဆိုလိုသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အမှာစာများ မရှိပါက သို့မဟုတ် စာပို့သူက လက်မခံပါက နည်းပညာအရ အလုပ်လုပ်ခြင်း မဟုတ်ပေ။

Koski ၏ အဆိုအရ ဝန်ထမ်းခန့်အပ်ခြင်း စမ်းသပ်မှုသည် ၎င်းတို့၏ စာပို့သူများထံမှ တောင်းဆိုမှုများကို တုံ့ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ "စာပို့သူအများစုက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များအဖြစ် ဆက်လက်လုပ်ကိုင်လိုကြတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ သိပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် အလုပ်သမားဆက်ဆံရေး (employment relationship) မျိုးကို ပိုမိုလိုလားတဲ့ သေးငယ်သော်လည်း အရေးပါတဲ့ လူနည်းစုတစ်စုတော့ ရှိပါတယ်" ဟု Koski က ပြောကြားခဲ့သည်။

ဟယ်လ်ဆင်ကီတွင် လက်ရှိ Wolt စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်-စာပို့သူအဖြစ် လုပ်ကိုင်နေသူ Md Afzal Hossain က သူသည် ဝန်ထမ်းအဖြစ် လုပ်ကိုင်လိုကြောင်းနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် စီစဉ်မှုသည် သူ့အတွက် အဆင်မပြေကြောင်း Yle ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ Vantaa ရှိ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းကျောင်းတွင် စားသောက်ဆိုင်နှင့် စားသောက်ကုန်စီမံခန့်ခွဲမှု ပညာကိုလည်း သင်ယူနေသူ Hossain က သူသည် Wolt အတွက် တစ်ပတ်လျှင် ၇ နာရီမှ ၈ နာရီခန့်ကို ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြောင်း ပြောသည်။ သူ၏ လျှပ်စစ်စကူတာဖြင့် ပို့ဆောင်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်းမှ တစ်လလျှင် ယူရို ၁,၀၀၀ မှ ၁,၅၀၀ ကြား ဝင်ငွေရှိသည်ဟု ဆိုသည်။

အစုလိုက်အပြုံလိုက် သဘောတူညီချက် မရှိသေး

ကုမ္ပဏီ၏ စာပို့သူဝန်ထမ်းခန့်အပ်မှု စမ်းသပ်မှုကို လျင်မြန်စွာ စတင်နေပြီး လက်ရှိတွင် ထိုကဏ္ဍတွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သဘောတူညီချက် (collective agreement) မရှိသေးပါ။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုကို ကိုယ်ပိုင်အလုပ်ခန့်အပ်မှု စာချုပ်များနှင့် အနည်းဆုံး ဥပဒေလိုအပ်ချက်များကသာ လမ်းညွှန်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် Wolt သည် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သဘောတူညီချက်တစ်ခု ရရှိရန် ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍ အလုပ်သမားသမဂ္ဂ PAM နှင့် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။

PAM ၏ ဥက္ကဋ္ဌ Annika Rönni-Sällinen က Wolt သည် "ဘီးနှစ်ဘီးဖြင့် မောင်းနှင်နေသည်" ဟု ထင်မြင်ကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ "Wolt က စာပို့သူတွေကို ဝန်ထမ်းအဖြစ် ခန့်အပ်ပြီး အဲဒီ စာပို့သူ တစ်ရာအတွက် အမြင့်ဆုံး စီမံခန့်ခွဲရေးတရားရုံး (Supreme Administrative Court) ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာတာ ကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကုမ္ပဏီရဲ့ စာပို့သူ ၉၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့်က အလုပ်သမားဆက်ဆံရေးရဲ့ အကာအကွယ်အပြင်ဘက်မှာ ကျန်နေဆဲပါ။ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို Wolt စာပို့သူအားလုံးအတွက် လိုက်နာရပါမယ်၊ မဟုတ်ရင် အခြေအနေတစ်ခုလုံးက အပေါ်ယံကောင်းအောင် လုပ်ထားပြီး ဘီးနှစ်ဘီးနဲ့ မောင်းနှင်နေတာမျိုး ဖြစ်နေပါလိမ့်မယ်" ဟု Rönni-Sällinen က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အမြင့်ဆုံး စီမံခန့်ခွဲရေးတရားရုံးက အစားအသောက်ပို့ဆောင်သူများသည် မိမိကိုယ်ကို အလုပ်ရှင်မဟုတ်ဘဲ ဝန်ထမ်းများဖြစ်ကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ သူမ၏ အဆိုအရ ကုမ္ပဏီတွင် ဝန်ထမ်းဖြစ်လာမည့် စာပို့သူ တစ်ရာသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် စာပို့သူများထက် ပိုမိုလုံခြုံပြီး စိတ်ချရသည့် အခြေအနေတွင် ရှိနေမည်ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် ပုံစံတွင် စာပို့သူများသည် ပို့ဆောင်မှုများ ပြုလုပ်သည့် အချိန်အတွက် တစ်နာရီလျှင် ပျမ်းမျှ ယူရို ၂၀ မှ ၂၁ ကြားဖြင့် Wolt ကို ဘေလ်တင်ကြသည်။ သို့သော် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များသည် အငြိမ်းစားယူခြင်းဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးများအပါအဝင် အခြားသော အခကြေးငွေများကို မိမိဘာသာ ပေးဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ Wolt သည် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းများကို ကွဲပြားအောင် လုပ်ဆောင်နေသော်လည်း အမြင့်ဆုံး စီမံခန့်ခွဲရေးတရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပယ်ဖျက်ရန် ဆက်လက် ကြိုးပမ်းနေသည်။

မိုးကာအင်္ကျီများ ဆောင်ထားပါ- မီးခိုးရောင် မိုးဖွဲဖွဲကျ အခြေအနေ

ဖင်လန်တစ်ဝှမ်းတွင် 'မီးခိုးရောင် မိုးဖွဲဖွဲကျ' (grey mush) အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာတော့မည်ဖြစ်သောကြောင့် မိုးကာအင်္ကျီများကို အဆင်သင့်ထားရန် မိုးလေဝသပညာရှင်များက သတိပေးလိုက်သည်။ Yle မိုးလေဝသပညာရှင် Anniina Valtonen က ဖင်လန်ကောင်းကင်ယံကို 'မီးခိုးရောင် မိုးဖွဲဖွဲကျ' အလွှာတစ်ခု ဖုံးလွှမ်းတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ "ခြောက်သွေ့တဲ့ ဆောင်းဦးရာသီ ကုန်ဆုံးသွားပြီ" ဟု Valtonen က သတိပေးခဲ့သည်။

သူမ၏ ရှင်းပြချက်အရ 'မီးခိုးရောင် မိုးဖွဲဖွဲကျ' သည် ရံဖန်ရံခါ မိုးရွာသွန်းမှုများနှင့်အတူ စိုစွတ်ပြီး လေးလံသောလေကို ယူဆောင်လာမည်ဖြစ်ပြီး ဆောင်းဦးရာသီအငွေ့အသက်ကို ထင်ရှားစေမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် အပူချိန်သည် နေ့ရောညပါ စင်တီဂရိတ် ၁၀ ဒီဂရီဝန်းကျင်တွင် ရှိနေမည်ဖြစ်ပြီး ရာသီဥတု၏ ပထမဆုံး ညအေးခဲခြင်း လက္ခဏာ မရှိသေးပေ။ အင်္ဂါနေ့ ညပိုင်းတွင် လေတိုက်ခတ်မှုများ အရှေ့ဘက်သို့ ရွေ့လျားလာသည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း မိုးရွာသွန်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်မည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး မီလီမီတာ ၅ မှ ၂၀ အထိ မိုးရေချိန် ရှိနိုင်ပါသည်။ "အားလုံး ကိုယ့်ဝေစုနဲ့ကိုယ် ရရှိကြပါလိမ့်မယ်" ဟု သူမက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

မိဘများ၏ လိုအပ်ချက်နှင့် သဘောထားများ ပြောင်းလဲလာမှုကြောင့် မူကြိုစောင့်ရှောက်ရေးတွင် ကလေးငယ်များ ပိုများလာ

ဖင်လန်နိုင်ငံတွင် ကလေးများသည် ၎င်းတို့၏ဘဝ၏ အစောပိုင်းအဆင့်များတွင် မူကြိုစောင့်ရှောက်ရေးသို့ စတင်ဝင်ရောက်လာကြသည်။ အရေအတွက်မှာ အနည်းငယ်သာ ရှိသေးသော်လည်း ၁၂ လအောက် ကလေးငယ်များကို မူကြိုစောင့်ရှောက်ရေးတွင် ထားရှိသည့် အချိုးအစားသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ အချို့ မူကြိုစောင့်ရှောက်ရေးဌာနများသည် ၈ လသားအရွယ် ကလေးငယ်များအထိပင် စောင့်ရှောက်ပေးလျက်ရှိသည်။

ဖင်လန်အမျိုးသားပညာရေးအေဂျင်စီ (EDUFI) ၏ အဆိုအရ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် အသက် ၂ နှစ်အောက် ကလေးများ၏ ၄၃ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် မူကြိုပညာရေးအစီအစဉ်များတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ယင်းသည် လေးနှစ်တာကာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ EDUFI ၏ ပညာရေးအကြံပေး Heidi Sairanen ၏ အဆိုအရ ယင်းသည် ထင်ရှားသော လမ်းကြောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ မွေးဖွားနှုန်း ကျဆင်းနေသော်လည်း မူကြိုပညာရေး ဝန်ဆောင်မှုများကို အသုံးပြုမှု စုစုပေါင်းသည် မြင့်တက်လာနေသည်။ မူကြိုစောင့်ရှောက်ရေးတွင် ပါဝင်မှုနှုန်းကို မြှင့်တင်ရန်မှာ ဝန်ကြီးချုပ် Petteri Orpo ၏ အစိုးရအစီအစဉ်တွင်လည်း ဖော်ပြထားသည်။

မိဘများ ပိုမိုစောစီးစွာ အလုပ်ပြန်ဝင်လာရသည့် အကြောင်းရင်းများ

ကလေးရှိသော မိသားစုများ၏ ငွေကြေးအခြေအနေ ဆိုးရွားခြင်းကြောင့် မိဘအချို့သည် ပုံမှန်ထက် ပိုမိုစောစီးစွာ အလုပ်ပြန်ဝင်လာကြရသည်။ ဈေးနှုန်းများနှင့်အညီ အိမ်စောင့်ရှောက်မှု အကျိုးခံစားခွင့် (home care benefits) အဆင့် မတက်လာခြင်းသည် ယင်းအတွက် အကြောင်းရင်းတစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း Seinäjoki ရှိ မူကြိုပညာရေး ဒါရိုက်တာ Aija-Marita Näsänen က ပြောကြားခဲ့သည်။ ကျန်းမာရေးအေဂျင်စီ THL မှ သုတေသနမန်နေဂျာ Johanna Lammi-Taskula ၏ အဆိုအရ အလုပ်အကိုင် မရေရာမှုသည်လည်း နောက်ထပ်အချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ယင်းက မိဘများ အလုပ်ပြန်ဝင်ရန် ဖိအားကို တိုးစေခဲ့သည်။

ဥပမာအားဖြင့် Tampere တွင် မိဘအနည်းငယ်သာ ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို အသက်သုံးနှစ်အထိ အိမ်တွင် စောင့်ရှောက်နေကြသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်သူမိဘများသည် အဓိကအားဖြင့် ကုန်ကျစရိတ် မြင့်မားလာခြင်းနှင့် အလုပ်ပြန်ဝင်ရန် ဖိအားများကို ထောက်ပြကြသည်။ သို့သော် ငွေကြေးအခြေအနေ အားနည်းခြင်းသည် မိဘများကို အလုပ်ပြန်ဝင်ရန် အမြဲတိုက်တွန်းခြင်း မဟုတ်ပါ။ Lammi-Taskula ၏ အဆိုအရ အိမ်စောင့်ရှောက်မှု အထောက်အပံ့ ရရှိသည့် ထိခိုက်လွယ်ဆုံး မိသားစုအချို့အတွက် အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခြင်းသည်လည်း အကြောင်းရင်းတစ်ရပ် ဖြစ်နိုင်သည်။

"အိမ်စောင့်ရှောက်မှု အထောက်အပံ့ ရတယ်လို့ ပြောတာက အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်တယ်လို့ ပြောတာထက် ပိုကောင်းနေနိုင်တယ်။ အိမ်စောင့်ရှောက်မှု ထောက်ပံ့ကြေး အနည်းငယ် ရရှိခြင်းနဲ့ အလုပ်လက်မဲ့ အကျိုးခံစားခွင့် ရရှိခြင်းကြားမှာ ငွေကြေးအရ ကြီးကြီးမားမား ကွာခြားမှု မရှိပါဘူး" ဟု သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။

မိဘများ၏ သဘောထား ပြောင်းလဲမှု

ကျွမ်းကျင်သူများ၏ အဆိုအရ အကြီးမားဆုံး ပြောင်းလဲမှုမှာ မိဘများ၏ သဘောထားများ ဖြစ်သည်။ THL နှင့် အကျိုးခံစားခွင့်အေဂျင်စီ Kela တို့၏ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပူးတွဲစစ်တမ်းအရ မိခင်များသည် ယခင်ကထက် ကလေးများကို ပိုမိုစောစီးစွာ မူကြိုစောင့်ရှောက်ရေးတွင် ထားရှိရန် ဆန္ဒပိုရှိလာကြသည်။ မိခင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် ဖခင် ၃၆ ရာခိုင်နှုန်းတို့က အသက် ၁ နှစ်ခွဲမှ ၂ နှစ်သည် မူကြိုပညာရေးအစီအစဉ်များသို့ ကလေးများကို စေလွှတ်ရန် သင့်လျော်သည့် အချိန်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ သို့သော် အသက်ကန့်သတ်ချက်သည် နိမ့်ကျလာပုံရပြီး ကလေးများကို အသက် ၁ နှစ် သို့မဟုတ် ၁ နှစ်ခွဲတွင် မူကြိုသို့ ပို့နိုင်သည်ဟု ယူဆသော မိဘအရေအတွက် တိုးလာနေသည်။ "ဒါက စိတ်နေစိတ်ထားရဲ့ သိသာထင်ရှားတဲ့ ပြောင်းလဲမှုပါ" ဟု Lammi-Taskula က ရှင်းပြခဲ့သည်။

လူမှုစီးပွားအခြေအနေနှင့် မွေးဖွားနှုန်းဆိုင်ရာ အချက်များ

ထိုသို့သော သဘောထားပြောင်းလဲမှုများသည် အထူးသဖြင့် ပညာတတ် မိဘများကြားတွင် တွေ့ရှိရပြီး ၎င်းတို့သည် အတော်လေး ငယ်ရွယ်သော ကလေးများကို မူကြိုသို့ ပိုမိုပို့ဆောင်လာကြသည်။ ယခုခေတ်တွင် ငယ်ရွယ်သောကလေးရှိသည့် မိဘများထဲမှ ပညာတတ်သူများ၏ အချိုးအစားသည် ပိုများလာသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် နိုင်ငံ၏ မွေးဖွားနှုန်းသည် အထူးသဖြင့် ပညာရေး နည်းပါးသော အုပ်စုများတွင် ကျဆင်းလျက်ရှိသည်။

"ပညာရေးနည်းပါးတဲ့ မိခင်တွေကတော့ အိမ်စောင့်ရှောက်မှု အထောက်အပံ့ကြောင့် ကလေးတွေနဲ့ အိမ်မှာ ပိုကြာကြာနေကြတယ်။ တစ်ဖက်မှာတော့ ပညာတတ်မိခင်တွေက ပိုကောင်းတဲ့ ရာထူးတွေ၊ ပိုမြင့်တဲ့ လစာတွေနဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အလုပ်တွေရှိလို့ အလုပ်ကို ပိုမိုလျင်မြန်စွာ ပြန်ဝင်ကြပါတယ်" ဟု Lammi-Taskula က ရှင်းပြခဲ့သည်။

ဆရာမတစ်ဦး၏ အပြာဗီဒီယိုများကြောင့် မြို့အာဏာပိုင်များ အံ့အားသင့်

ဖင်လန်နိုင်ငံ အနောက်တောင်ပိုင်းရှိ အလယ်တန်းကျောင်းဆရာမတစ်ဦး၏ အပြာဗီဒီယိုများဖြင့် ဘေးထွက်အလုပ်လုပ်ခြင်းသည် မြို့အာဏာပိုင်များကို အံ့အားသင့်စေခဲ့သည်။ Ilta-Sanomat သတင်းစာက ပထမဆုံး ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ဆရာမသည် Onlyfans နှင့် Pornhub တို့တွင် အပြာဗီဒီယိုများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

Yle ကို မှတ်ချက်ပေးခဲ့သည့် မြို့တော်ဝန်က မြို့တော်သည် အင်္ဂါနေ့တွင်မှ အခြေအနေကို သိရှိခဲ့ရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ "ဒါက မနှစ်မြို့ဖွယ်ရာ အံ့အားသင့်စရာပါ။ ကျွန်တော်တို့ အခြေအနေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးနေပြီး အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေကို စဉ်းစားနေပါတယ်။ ဒီအဆင့်မှာတော့ ထပ်ပြီး မှတ်ချက်ပေးမှာ မဟုတ်ပါဘူး" ဟု မြို့တော်ဝန်က ပြောသည်။

ကျောင်းအုပ်ကြီးက Wilma မက်ဆေ့ချ်တွင် "ယနေ့၊ ကျောင်းသားတွေဟာ ကျွန်တော်တို့ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးရဲ့ ဗီဒီယိုတွေ အွန်လိုင်းမှာ ပျံ့နှံ့နေတဲ့အကြောင်း ကျွန်တော့်ကို ဆက်သွယ်လာပါတယ်။ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကို ကျွန်တော်တို့ သိပါတယ်။ ဒါက မနှစ်မြို့ဖွယ်ရာ အံ့အားသင့်စရာ ဖြစ်ပါတယ်" ဟု မှတ်ချက်ပေးထားသည်။ ထိုမက်ဆေ့ချ်တွင် "အလုပ်ရှင်ဖြစ်တဲ့ မြို့တော်က ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး အရေးယူဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ ဒီပုဂ္ဂိုလ်ဟာ ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ လူငယ်တွေနဲ့ အလုပ်လုပ်ဖို့ အရည်အချင်းပြည့်မီမှု ရှိမရှိကို ကျွန်တော်တို့ လက်ရှိ စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး ဂရုတစိုက် စဉ်းစားနေပါတယ်" ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

ဆရာမ၏ ဆက်လက်အလုပ်လုပ်ခွင့်သည် မြို့တော်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သာဖြစ်သည်

မြူနီစပယ်နှင့် လူမှုဖူလုံရေးနယ်မြေများရှိ ဖင်လန်အလုပ်ရှင်များအဖွဲ့ချုပ်မှ ဦးဆောင်လုပ်သားဈေးကွက်ရှေ့နေ Teija Metsäranta ၏ အဆိုအရ ထိုသို့သောကိစ္စရပ်များတွင် အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများကို အလုပ်ရှင်ဖြစ်သည့် မြူနီစပယ်က ဆုံးဖြတ်သည်။ ညစ်ညမ်းရုပ်ပုံများ ထုတ်လုပ်ခြင်းသည် တရားမဝင်သည့်အရာ မဟုတ်ပေ။ "ဆရာ၊ ဆရာမတွေဟာ အလုပ်ခန့်ထားခြင်းခံရသူတွေဖြစ်ပြီး သူတို့ရဲ့ အားလပ်ချိန်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ အပြုအမူဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရား ရှိပါတယ်။ အလုပ်ရှင်က ပုဂ္ဂိုလ်ရဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုအပေါ် အလုံးစုံအကဲဖြတ်မှု ပြုလုပ်ရပါတယ်" ဟု Metsäranta က ပြောကြားခဲ့သည်။ အလုပ်ရှင်တွင် သတိပေးသည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ရှိပြီး သို့မဟုတ် အလုပ်ဆက်လက်ခန့်အပ်ရန် ယုံကြည်မှု မရှိတော့ဟု ယူဆပါက အလုပ်မှ ထုတ်ပယ်ခြင်း ပြုလုပ်နိုင်သည်။

SIM ကတ်လိမ်လည်မှုဖြင့် ဖုန်းနံပါတ်များ အလွဲသုံးစားပြုမှု ပိုမိုများပြားလာ

လိမ်လည်သူများသည် SIM ကတ်လိမ်လည်မှု (SIM card fraud) ဖြင့် သားကောင်များ၏ ဖုန်းနံပါတ်များကို အလွဲသုံးစားပြုနိုင်သည့်အတွက် ရဲတပ်ဖွဲ့က သတိပေးလိုက်သည်။ ယခုနှစ်များအတွင်း ပိုမိုများပြားလာသည့် လိမ်လည်မှုတစ်ခုမှာ လှည့်ဖြားခံရသူ၏ ဖုန်းနံပါတ်ကို ရိုးရာ SIM ကတ်မှ eSIM ကတ်သို့ ပြောင်းလဲခြင်းဖြစ်ကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့က သတိပေးသည်။ eSIM သည် ဖုန်းထဲတွင် ရိုးရာ SIM ကတ် ထည့်သွင်းရန် မလိုအပ်သော ဒစ်ဂျစ်တယ် SIM ကတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

အရှေ့ဖင်လန်ရဲဌာန၏ အဆိုအရ SIM လဲလှယ်ခြင်း (SIM swapping) ဟုခေါ်သော လိမ်လည်မှုသည် အများအားဖြင့် လှည့်ဖြားသည့် မက်ဆေ့ချ် (phishing message) ဖြင့် စတင်သည်။ လိမ်လည်သူများသည် ထိုမက်ဆေ့ချ်များမှတစ်ဆင့် သားကောင်၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်များကို ရယူကာ ၎င်းတို့၏ နံပါတ်ကို eSIM သို့ ပြောင်းလဲရန် တယ်လီကွန်းအော်ပရေတာကို တောင်းဆိုကြသည်။

နံပါတ်ပြောင်းလဲပြီးနောက် သားကောင်၏ ကိရိယာရှိ SIM ကတ်သည် အလုပ်မလုပ်တော့ဘဲ ကွန်ရက်နှင့် အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ လိမ်လည်သူသည် ခိုးယူထားသည့် ဖုန်းနံပါတ်ကို ၎င်းတို့၏ ဖုန်းတွင် အသုံးပြုနိုင်ပြီး စာတိုမက်ဆေ့ချ်များမှတစ်ဆင့် အတည်ပြုကုဒ်များကို လက်ခံရရှိကာ အွန်လိုင်းဘဏ်လုပ်ငန်းများတွင် ငွေပေးချေမှုများ သို့မဟုတ် နှစ်ဆင့်စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်နိုင်သည်။

SIM ကတ် လိမ်လည်မှု၏ လက္ခဏာများ

SIM ကတ် လိမ်လည်မှု ဖြစ်ပွားနေသည်ကို သိရှိနိုင်သော လက္ခဏာများမှာ-

• သင်မပြုလုပ်ခဲ့သော ဝန်ဆောင်မှုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ အကြောင်းကြားစာများ လက်ခံရရှိခြင်း။

• သင်မှာယူခြင်းမရှိသော်လည်း eSIM အသုံးပြုနေပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် စတင်အသုံးပြုရန် QR ကုဒ်တစ်ခု ရရှိခြင်း။

• ဖုန်းပေါ်ရှိ တယ်လီဖုန်းကွန်ရက် ရုတ်တရက် အလုပ်မလုပ်တော့ခြင်း။

• သင်၏ ကိရိယာမှ လူမှုမီဒီယာအကောင့်များ သို့မဟုတ် အွန်လိုင်းဘဏ်လုပ်ငန်းများသို့ ဝင်ရောက်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ခြင်း။

• သင်၏ လူမှုမီဒီယာအကောင့်များ ပြောင်းလဲသွားခြင်း သို့မဟုတ် အကြောင်းအရာများ ထုတ်ပြန်ထားခြင်း။

လိမ်လည်မှု ခံရသည်ဟု သံသယရှိပါက သင်၏ တယ်လီကွန်းအော်ပရေတာ၊ ဘဏ်နှင့် ဆက်သွယ်ပြီး ရဲစခန်းတွင် တိုင်ကြားပါ။ သင်၏ အကောင့်ကို ပြန်လည်ရယူရန်နှင့် စကားဝှက်များကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားပါ။

လူငယ် အလုပ်အကိုင် ဘောက်ချာ အသစ်ဖြင့် လစာစရိတ် ထက်ဝက်ကို ထောက်ပံ့မည်

အစိုးရသည် လူငယ်များနှင့် လူငယ်အရွယ်ရောက်ပြီးသူများ အလုပ်အကိုင်ရရှိစေရန်အတွက် အလုပ်အကိုင် ဘောက်ချာအသစ်ကို ဘတ်ဂျက်အစည်းအဝေးတွင် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ အလုပ်သမားဝန်ကြီး Matias Marttinen (National Coalition Party) ၏ အဆိုအရ လူငယ်များအတွက် အလုပ်အကိုင် အထောက်အပံ့အသစ်သည် အလုပ်ခွင်သို့ လမ်းကြောင်းတစ်ခု ပေးစွမ်းမည်ဖြစ်သည်။ အစိုးရသည် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၂၉ နှစ်ကြား လူငယ်များအတွက် အလုပ်အကိုင် မြှင့်တင်ရေးအတွက် ယူရို သန်း ၃၀ ကို ခွဲဝေချထားပေးသည်။

အများဆုံး ယူရို ၁,၅၀၀ ထောက်ပံ့မည်

အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များ သို့မဟုတ် အလုပ်အကိုင်ဒေသများသည် လူငယ်တစ်ဦးကို အနည်းဆုံး ခြောက်လကြာ အလုပ်ခန့်သည့် ကုမ္ပဏီတစ်ခုအား ဘောက်ချာ ထုတ်ပေးနိုင်သည်။ ဘောက်ချာကို အစိုးရ သို့မဟုတ် တတိယကဏ္ဍ (third sector) ရှိ အလုပ်များအတွက် မရရှိနိုင်ဘဲ ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများတွင်သာ ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ကဏ္ဍအားလုံးတွင် ရရှိနိုင်သည်။

ဘောက်ချာသည် အလုပ်သမားဈေးကွက်တွင် အားအနည်းဆုံး အနေအထားရှိသည့် လူငယ်များ၊ ပညာရေးနည်းပါးသူများ သို့မဟုတ် အရင်အလုပ်သမိုင်း အနည်းငယ်သာရှိသူများကို အထူးပံ့ပိုးပေးသည်။ ထို့အပြင် ဘောက်ချာရရှိရန်အတွက် လူငယ်သည် ခြောက်လကြာ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်နေရမည်ဟူသော အခြေအနေရှိသည်။ သို့သော် အလယ်တန်းကျောင်းပြီးနောက် ပညာရေးမရှိသူများအတွက်မူ အလုပ်လက်မဲ့ကာလ သုံးလသာ လိုအပ်သည်။

အလုပ်အကိုင် ဘောက်ချာသည် အလုပ်ခန့်ထားသည့် လူငယ်၏ လစာစရိတ် ထက်ဝက်ကို ထောက်ပံ့ပေးမည်ဖြစ်သည်။ စရိတ်စကများသည် လူငယ်တစ်ဦးလျှင် အများဆုံး ယူရို ၉,၀၀၀ သို့မဟုတ် ခြောက်လကြာ ထောက်ပံ့ကာလအတွင်း တစ်လလျှင် အများဆုံး ယူရို ၁,၅၀၀ အထိ ရှိနိုင်သည်။ အလုပ်အကိုင်နှင့် စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနက အထက်ဖော်ပြပါ ပစ်မှတ်အုပ်စုရှိ လူငယ် ၃,၃၀၀ မှ ၄,၄၀၀ ခန့်ကို အထောက်အပံ့ပေးနိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ ဘောက်ချာကို လာမည့်နှစ်အစတွင် စတင်မိတ်ဆက်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။

သြဂုတ်လတွင် လူငယ် ထောင်ပေါင်းများစွာ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်

ဖင်လန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးအခြေအနေ အားနည်းမှုသည် လူငယ် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် အလုပ်လက်မဲ့ကြာချိန် ပိုမိုရှည်လျားလာခြင်းတို့တွင် ထင်ဟပ်နေသည်။ လူငယ် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းသည် စီးပွားရေးလည်ပတ်မှုများအပေါ် ပထမဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး တုံ့ပြန်လေ့ရှိသည်။

KEHA Center ၏ အလုပ်အကိုင်သုံးသပ်ချက်အရ သြဂုတ်လတွင် အသက် ၂၅ နှစ်အောက် လူငယ် ၃၇,၀၀၀ နီးပါး အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ယင်းသည် တစ်နှစ်တာကာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက လူငယ် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း ၁၆.၆ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာခြင်းဖြစ်သည်။ စာရင်းအင်းဖင်လန်၏ အဆိုအရ အသက် ၁၅ နှစ်မှ ၂၄ နှစ်ကြား အလုပ်လက်မဲ့များသည် လုပ်သားအင်အား၏ ၁၆.၆ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့သည်။ ယင်းသည် တစ်နှစ်တာကာလအတွင်း ၃.၆ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာခြင်းကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အလားတူ အသက်အုပ်စုအတွက် ရာသီအလိုက် ချိန်ညှိထားသည့် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း၏ လမ်းကြောင်းပြကိန်းသည် သြဂုတ်လတွင် ၂၁.၇ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့သည်။