**၁၃.၀၅.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

ဖင်လန်မီဒီယာများတွင် အသက် ၉၁ နှစ်အရွယ် တူညီသောအမွှာညီအစ်မနှစ်ဦး နာရီပိုင်းအတွင်း ကွယ်လွန်ခဲ့သည့် ထူးခြားဖြစ်စဉ်တစ်ခုနှင့် ယူရိုဗစ်ရှင်း သီချင်းဆိုပြိုင်ပွဲအကြောင်းများ ရေးသားဖော်ပြလျက်ရှိသည်။

ဖင်လန်သတင်းစာများက တူညီသောအမွှာညီအစ်မ ဆီရီ ဟိုင်းစကာ (Siiri Heiska) နှင့် မိုင်ယူ အဲရိုလာ (Maiju Ehrola) တို့ မေမြို့ (Helsinki) နှင့် ရာဟီ (Raahe) မြို့တို့တွင် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ကီလိုမီတာ ၆၀၀ ခန့် ကွာဝေးသော နေရာများ၌ နာရီလေးနာရီအတွင်း ကွယ်လွန်ခဲ့ကြသည့် ထူးဆန်းသောဖြစ်ရပ်ကို ဖော်ပြနေကြသည်။ ၎င်းတို့၏ မိသားစုများကမူ ကွယ်လွန်သူများသည် တစ်ဦးဆေးရုံတက်သည်ကိုပင် အခြားတစ်ဦးက မသိရှိခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ဟိုင်းစကာ၏ သမီးဖြစ်သူ နီနာ ဟိုင်းစကာ (Nina Heiska) က ဤသို့ အချိန်ကိုက်ဖြစ်ပျက်ခဲ့ခြင်းသည် နက်နဲမှုတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု Ilta-Sanomat သတင်းစာကို ပြောသည်။ "ဒီလိုထူးဆန်းတဲ့ဖြစ်ရပ်မျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာက ကျွန်တော်တို့ ဒီကမ္ဘာကြီးအကြောင်း အားလုံးကို မသိသေးဘူးဆိုတာ ပြောပြနေတာပဲ" ဟု ဟိုင်းစကာက ဆိုသည်။

အဆိုပါသတင်းစာက ကူးစက်ရောဂါဗေဒပါမောက္ခ ပါမောက္ခ ယာကို ကပ်ပရီယို (Jaakko Kaprio) ကို ဤဖြစ်ရပ်အပေါ် သူ၏အမြင်ကို မေးမြန်းခဲ့သည်။ "ဒါက သိပ္ပံနည်းကျ ကောက်ချက်ဆွဲလို့မရနိုင်လောက်အောင် ရှားပါးတဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုပါ" ဟု ကပ်ပရီယိုက ဆိုသည်။ "ကျွန်တော်တို့က တူညီတဲ့ အမွှာရော၊ မတူညီတဲ့အမွှာတွေရဲ့ သက်တမ်းကိုပါ သုတေသနပြုခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီထဲက နည်းနည်းလေးပဲ အချိန်နီးနီးကပ်ကပ် ဆုံးပါးကြတာပါ" ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

သို့သော် ဖင်လန်မီဒီယာများစွာက ဤဖြစ်ရပ်သည် လုံးဝရှားပါးသည်မဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြကြသည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ် မတ်လတွင်လည်း ရာဟီမြို့အနီးရှိ ပါ့တီယိုကီ (Pattijoki) ကျေးရွာ၌ သက်ကြီးရွယ်အို အမွှာညီအစ်ကိုနှစ်ဦး မတူညီသော ယာဉ်မတော်ဆမှုနှစ်ခုတွင် သေဆုံးခဲ့ဖူးသည်။ အဆိုပါဖြစ်ရပ်သည် ထိုအချိန်က မီဒီယာများ၏ အာရုံစိုက်မှုကို များစွာရရှိခဲ့ပြီး၊ အမွှာများအကြား အထူးဆက်သွယ်မှုဆိုင်ရာ အငြင်းအခုန်များ ဖင်လန်သတင်းစာများတွင် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေပုံရသည်။

ထရမ့်၏ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ် ထရမ့် (Donald Trump) ၏ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်များစွာသည် တက်ဘွိုက်သတင်းစာများအတွက် ပုံမှန်သတင်းများဖြစ်ပြီး၊ ဆေးဝါးကုမ္ပဏီများအား အမေရိကတွင် ဈေးနှုန်းလျှော့ချရန် ဖိအားပေးမည်ဆိုသော ၎င်း၏ တနင်္ဂနွေနေ့က ထုတ်ပြန်ချက်လည်း ထိုနည်းတူပင်ဖြစ်သည်။

Iltalehti သတင်းစာက ဖင်လန်အတွက် ၎င်းက မည်သို့အဓိပ္ပါယ်သက်ရောက်မည်ကို မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ရာ အဖြေမှာ ဈေးနှုန်းများ ပိုမိုမြင့်တက်လာနိုင်ဖွယ်ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်သူများတွင် သုတေသနနှင့် တီထွင်မှုစရိတ်များ မြင့်မားပြီး၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ ၎င်းတို့၏အမြတ်များ လျော့ကျပါက ကမ္ဘာ့အခြားဒေသများ (ဖင်လန်အပါအဝင်) ၌ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရမည်ဖြစ်သည်။

ယင်းမှာ ဆေးဝါးပညာရှင်များအသင်း၏ အမြင်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ ဖင်လန်ထက် အမေရိကန်တွင် ဆေးဝါးများ ပိုမိုဈေးကြီးနေသည့် အခြေအနေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သွားမည်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါအသင်းဥက္ကဋ္ဌ ရစ္စတို ဟိုလ်မာ (Risto Holma) က ကိုလက်စထရောဆေးဝါးများသည် ဖင်လန်တွင် ယူရိုအနည်းငယ်သာ ကုန်ကျသည်ကို ဥပမာပေးဖော်ပြခဲ့သည်။

"အမေရိကန်မှာတော့ အလားတူဆေးမျိုးက ယူရို ဆယ်ဂဏန်း ဒါမှမဟုတ် ရာဂဏန်းအထိ ကုန်ကျနိုင်တယ်"

ဟု ဟိုလ်မာက ဆိုသည်။ 

"ဈေးနှုန်းတွေကို ဈေးကွက်ကနေ ဆုံးဖြတ်တာပါ"

ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ယူရိုဗစ်ရှင်း ရူးသွပ်ခြင်း

အင်္ဂါနေ့သည် ယူရိုဗစ်ရှင်း ဆီမီးဖိုင်နယ်နေ့ဖြစ်ပြီး၊ ဖင်လန်မီဒီယာများတွင် ယူရိုဗစ်ရှင်းအကြောင်း ပြည့်နှက်နေသည်။ ဖင်လန်၏ ကိုယ်စားလှယ် အဲရီကာ ဗစ်ခ်မန်း (Erika Vikman) ၏ Ich Komme သီချင်းမှာ ကြာသပတေးနေ့ ဒုတိယဆီမီးဖိုင်နယ်မှသာ ပါဝင်မည်ဖြစ်သော်လည်း ယခုကဲ့သို့ အာရုံစိုက်ခံနေရခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သူ ဖင်လန်-ဆွီဒင် ဟာသအဖွဲ့ KAJ နှင့် ၎င်းတို့၏ ဆောင်းနာ (sauna) ကို ဂုဏ်ပြုသော Bara Bada Bastu သီချင်း၏ အလွန်ရေပန်းစားမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။

Helsingin Sanomat သတင်းစာက KAJ မှ ယူရိုဗစ်ရှင်း မီဒီယာပွဲများစွာအနက် တစ်ခုတွင် ပြောကြားခဲ့သော ဆွီဒင်လူမျိုးများ၏ ဆောင်းနာအလေ့အထများအပေါ် ဝေဖန်ပြောဆိုမှုကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ ဆွီဒင်လူမျိုးများသည် ဆောင်းနာထဲတွင် သရေစာများစားကြပြီး KAJ ကပင် စာအုပ်ဖတ်နေသူများကို မြင်တွေ့ခဲ့ရကြောင်း၊ ယင်းမှာ လုံးဝမသင့်လျော်သော 'spa' ကဲ့သို့သော ပတ်ဝန်းကျင်မျိုးကို ဖြစ်စေသည်ဟု ဆိုသည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် Iltalehti သတင်းစာက KAJ ကို အလွန်နှစ်သက်ကြပြီး တရားဝင် ဖင်လန်ကိုယ်စားပြုအဖွဲ့ကို ထောက်ခံအားပေးမှု နည်းပါးနေခြင်းကြောင့် ဘာဆဲလ် (Basel) မြို့ရှိ ၎င်းတို့၏ သတင်းထောက်သည် ဖင်လန်လူမျိုးဖြစ်ရသည်ကို ရှက်ရွံ့နေကြောင်း ဖော်ပြသည့် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

နွေရာသီ အလုပ်သမားများအကြား Zero-hour စာချုပ်များ ပိုမိုတွင်ကျယ်လာ

ဖင်လန်ကုန်သွယ်ရေးသမဂ္ဂများ ဗဟိုအဖွဲ့ (SAK) က ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်များအား စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့ရာ ယခုနှစ်တွင် နွေရာသီ အလုပ်သမားများကို zero-hour စာချုပ်များဖြင့် ခန့်ထားမှု မြင့်တက်လာကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ zero-hour စာချုပ်ဆိုသည်မှာ အလုပ်သမားများအား အလုပ်ချိန် အာမခံချက်မရှိဘဲ လိုအပ်မှသာ ခေါ်ယူအလုပ်လုပ်စေခြင်းဖြစ်သည်။

အဆိုပါစစ်တမ်းအရ zero-hour စာချုပ်ဖြင့် ခန့်ထားသော နွေရာသီ အလုပ်သမားများ၏ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၈ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးလာပြီး၊ ပြီးခဲ့သည့် နွေရာသီကထက် ၂ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လာခြင်းဖြစ်သည်။

"ကြီးကြီးမားမား တိုးလာတာမဟုတ်ပေမဲ့ ဒီလမ်းကြောင်းက စိုးရိမ်စရာပါ"

ဟု SAK ၏ ပညာရေးနှင့် အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ ကာစီ ရာစီနာဟို (Kirsi Rasinaho) က သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

သမဂ္ဂအဖွဲ့ချုပ်၏ စစ်တမ်းတွင် ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းက ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းခွင်များတွင် ယခုနှစ် နွေရာသီ၌ အနည်းဆုံး နွေရာသီ အလုပ်သမားတစ်ဦးကို ခန့်ထားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ထိုရာခိုင်နှုန်းမှာ ၇၂ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခုနှစ် စစ်တမ်းဖြေဆိုသူများ၏ လေးပုံတစ်ပုံနီးပါးကမူ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်ထက် နွေရာသီ အလုပ်သမားနည်းပါးစွာ ခန့်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်လကုန်ပိုင်းကလည်း လုပ်ငန်းငယ်နှင့် အလတ်စားလုပ်ငန်းများ၏ လေးပုံတစ်ပုံအောက်သာ ယခုနှစ် နွေရာသီတွင် အလုပ်သမား ခန့်ထားကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ SAK ၏ စစ်တမ်းကို ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်နှင့် အလုပ်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေး ကိုယ်စားလှယ် ၉၅၀ ခန့်အား ဧပြီလနှင့် မေလတို့တွင် ကောက်ယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ကလေးများဆိုင်ရာ ဘာရိုမီတာကို၂၀၂၅- ကလေးများ ဆော့ကစားလိုကြသည်။

နှစ်စဉ်ထုတ်ပြန်သော ကလေးများဆိုင်ရာ အဖွဲ့ (Children's Ombudsman's office) ၏ ယခုနှစ် ကလေးများဆိုင်ရာ ဘာရိုမီတာ (Child Barometer) က အသက် ၆ နှစ်နှင့် ၇ နှစ်အရွယ် ကလေးသူငယ်များအား မူကြိုကျောင်းအကြောင်း မည်သည်ကို နှစ်သက်သည်ကို မေးမြန်းခဲ့ရာ ဆော့ကစားခြင်းအပေါ် အဓိကထား မေးမြန်းခဲ့သည်။

ကလေးများ၏ အဖြေများအရ မူကြိုကျောင်းတွင် အပျင်းဆုံးအရာများမှာ လေ့ကျင့်ခန်းများ၊ ဘာသာရပ်များ၊ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် လုပ်ဆောင်ရသော လှုပ်ရှားမှုများနှင့် အနားယူချိန်များ ဖြစ်သည်။ ယောက်ျားလေးများသည် မိန်းကလေးများထက် လမ်းညွှန်မှုဖြင့် လုပ်ဆောင်ရသော လှုပ်ရှားမှုများကို ပိုမိုပျင်းရိတတ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အကူအညီလိုအပ်ချိန်တွင် မူကြိုကျောင်း၌ အကူအညီမရရှိကြောင်း မိန်းကလေးများထက် ပိုမိုပြောကြားခဲ့သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကလေးသူငယ်များ၏ သုံးပုံတစ်ပုံနီးပါးက မူကြိုကျောင်းတွင် မည်သည့်အရာမျှ မပျင်းရိဖွယ်ရာမရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

"မူကြိုကျောင်းက ကျောင်းနဲ့ အရမ်းတူနေလို့ မရပါဘူး။ ကလေးတွေ ပျော်ရွှင်တဲ့ ကစားခြင်းနဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေအတွက် အချိန်နဲ့ နေရာပေးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်"

ဟု အကြီးတန်းသုတေသီနှင့် ဘာရိုမီတာတည်းဖြတ်သူ တာဟီ တူခါနန် (Terhi Tuukkanen) က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

သူမက ဆော့ကစားခြင်း၏ အရေးပါမှုကို မူကြိုပညာရေးတွင်သာမက မူလတန်းကျောင်းများတွင်ပါ အသိအမှတ်ပြုပြီး ပိုမိုအားဖြည့်ပေးသင့်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ကလေးများဆိုင်ရာ ဘာရိုမီတာသည် ပြီးခဲ့သည့်နွေဦးရာသီက ကလေးသူငယ် ၄၀၀ ကျော်အား တယ်လီဖုန်းဖြင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုအပေါ် အခြေခံထားသည်။ ယခုအကြိမ်တွင် မူလတန်းကျောင်းမစမီ နောက်ဆုံးနှစ်ဖြစ်သော မူကြိုကျောင်း၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများနှင့် ၎င်းတို့ပျော်ရွှင်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည့် အချက်များအပေါ် ကလေးများ၏ အမြင်များကို စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့သည်။ လေ့လာမှုတွင် သင်ကြားရေးဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုများကိုလည်း အသေးစိတ်လေ့လာခဲ့သည်။

၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကလေးများဆိုင်ရာ ဘာရိုမီတာကို ဖင်လန်နိုင်ငံတွင် နေထိုင်သော အသက် ၆-၇ နှစ်အရွယ် ကလေးသူငယ်များ၏ ရှုထောင့်များကို သိရှိနိုင်ရန် နှစ်နှစ် သို့မဟုတ် သုံးနှစ်လျှင်တစ်ကြိမ် ကောက်ယူပြုစုခဲ့သည်။