**၁၆.၁၀.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

• ဖင်လန်က ဘောလ်တစ်အိမ်နီးချင်း နယ်စပ်ပိတ်တာကို စောင့်ကြည့်၊ 
• Finnair ရဲ့ ထိုင်ခုံဖုံး အရေးပေါ်ကိစ္စ နဲ့ 
• လိမ္မော်ရည်ဈေးနှုန်း ပြင်းထန်စွာ ကျဆင်းမှု

အက်စတိုးနီးယား နယ်စပ် အခြေအနေကို ဖင်လန် စောင့်ကြည့်

ပြီးခဲ့တဲ့ သောကြာနေ့မှာ အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံက ရုရှားနဲ့ နယ်စပ်တစ်ခုကို ယာယီပိတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနေရာမှာ ပုံမှန်ထက် ပိုများတဲ့ ရုရှားစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့ကို တွေ့ရှိရလို့ ဖြစ်ပါတယ်။

အက်စတိုးနီးယား အစိုးရ ရုပ်သံ ERR ရဲ့ ဖော်ပြချက်အရ လက်နက်ကိုင် ရုရှားအဖွဲ့ဝင်များကို အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံသားများ မောင်းနှင်ခွင့်ရှိတဲ့ ရုရှားပိုင်နက် အပိုင်းဖြစ်တဲ့ Saatse Boot လမ်းမှာ တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။ အခြေအနေ တင်းမာခဲ့ပေမယ့် အဲဒီအဖွဲ့ဟာ နယ်မြေကနေ ထွက်ခွာသွားပြီလို့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ နောက်ဆုံးအချက်အလက်တွေက ဆိုပါတယ်။

ဖင်လန်နိုင်ငံရှိ ကျွမ်းကျင်သူအချို့က ဒီအခြေအနေကို 'အလွန်ထူးကဲသည်' လို့ သတ်မှတ်ပြောဆိုပါတယ်။ ဥရောပပါလီမန်အမတ်နဲ့ ကာကွယ်ရေးကွပ်ကဲမှု ထောက်လှမ်းရေးမှူးဟောင်း Pekka Toveri က ရုရှားရဲ့ နယ်စပ်သဘောတူညီချက် လိုက်နာမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အက်စတိုးနီးယားဟာ ဆိုးရွားတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ရုရှားတွေဟာ ရန်စမှုတွေ မလုပ်နိုင်အောင် ဒါမှမဟုတ် ဓားစာခံတွေ မဖမ်းနိုင်အောင် အက်စတိုးနီးယားက သတိထားတာဟာ နားလည်နိုင်စရာလို့ သူက ဆိုပါတယ်။

အလားတူ အခြေအနေမျိုး ဖင်လန်ရဲ့ အရှေ့ဘက်နယ်စပ်မှာ ဖြစ်လာခဲ့ရင် ဖင်လန်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့နဲ့ နယ်စပ်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တို့ဟာ တုံ့ပြန်ဖို့ အသင့်ရှိတယ်လို့ Toveri က ပြောပါတယ်။ ဖင်လန်ဟာ ရုရှားနဲ့ ကုန်းမြေနယ်စပ် ဖြတ်ကျော်မှုတွေကို နှစ်နှစ်နီးပါးကြာအောင် ပိတ်ထားခဲ့ပြီး အရှေ့ဘက်နယ်စပ် စစ်ဆေးရေးဂိတ်အားလုံးကို ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ကတည်းက တဖြည်းဖြည်း ပိတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Finnair လေယာဉ် ထိုင်ခုံဖုံး ပြဿနာကြောင့် လေကြောင်းခရီးစဉ်များ ဖျက်သိမ်း

Finnair လေကြောင်းလိုင်းဟာ လေယာဉ်တစ်ချို့က ထောင်ပေါင်းများစွာသော ထိုင်ခုံဖုံးများ ပြဿနာကြောင့် ဒီတစ်ပတ်မှာ သတင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။ ရေနဲ့ လျှော်ဖွပ်မိတာကြောင့် ထိုင်ခုံဖုံးအချို့ ကျုံ့သွားလို့ လေကြောင်းလိုင်းဟာ လေယာဉ် ခရီးစဉ် ဒါဇင်ပေါင်းများစွာကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ရပါတယ်။

ဒီထိုင်ခုံဖုံးတွေကို ထိုင်ခုံဘောင်ထုတ်လုပ်သူရဲ့ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း နှစ်ပေါင်းများစွာ လျှော်ဖွပ်ခဲ့ပေမဲ့ အမှန်တကယ် ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ ညွှန်ကြားချက် မဟုတ်ဘဲ မှားယွင်းစွာ လျှော်ခဲ့မိတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျုံ့သွားတဲ့အပြင် မှားယွင်းစွာ လျှော်ဖွပ်မှုဟာ မီးခံနိုင်ရည် စံနှုန်းကို ထိခိုက်မှု ရှိမရှိ မရှင်းလင်းသေးပါဘူး။

Finnair ဟာ ထိုင်ခုံဖုံး ၂,၀၀၀ နီးပါးကို အစားထိုးဖို့ အရေးပေါ် ဆောင်ရွက်နေပြီး ထုတ်လုပ်တဲ့ကုမ္ပဏီက လျင်မြန်စွာ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကုမ္ပဏီ ဒုတိယအမှုဆောင်အရာရှိချုပ် Kari Talja က 'ထိုင်ခုံဖုံး အနည်းငယ် ကျုံ့သွားပါတယ်' လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

လေကြောင်းလိုင်းက ဘေးကင်းရေးကို အဓိကထားပြီး လေယာဉ်တွေကို ဝန်ဆောင်မှုကနေ ချက်ချင်း ရုပ်သိမ်းခဲ့တယ်လို့ Finnair ရဲ့ ဆက်သွယ်ရေးမန်နေဂျာ Suvi Aaltonen က ဆိုပါတယ်။

လိမ္မော်ရည် လက်လီဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းခြင်း မရှိသေး

Helsingin Sanomat သတင်းစာရဲ့ ဖော်ပြချက်အရ လိမ္မော်ရည်ရဲ့ ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်ဈေးနှုန်းဟာ နှစ်စကတည်းက ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့ပေမဲ့ ဖင်လန်စတိုးဆိုင်တွေမှာ လက်လီဈေးနှုန်းတွေဟာ သိပ်မကျဆင်းသေးပါဘူး။

Kesko လက်လီကုမ္ပဏီကြီးက ဈေးနှုန်းတွေ လုံးဝ မကျတာ မဟုတ်ဘဲ အေးခဲထားတဲ့ လိမ္မော်ရည် တစ်ချို့ရဲ့ ဈေးနှုန်းဟာ ဇူလိုင်လကတည်းက ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင် ကျဆင်းခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။

S-Group လက်လီကုမ္ပဏီကြီးကတော့ လိမ္မော်ရည် ရောင်းအားဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ရာခိုင်နှုန်းအတော်အများအထိ ကျဆင်းသွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ စားသုံးသူတွေက ဈေးနှုန်းပြောင်းလဲမှုကို မြင်တွေ့ရဖို့အတွက် ကမ္ဘာ့ကုန်ကြမ်းဈေးနှုန်း ပြောင်းလဲမှုဟာ လက်လီဈေးနှုန်းတွေမှာ ခြောက်လမှ ကိုးလအကြာမှ ထင်ဟပ်တတ်တယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ရှင်းပြထားပါတယ်။

အိမ်ငှားဈေးနှုန်းများ တိုးတက်လာသော်လည်း ပျမ်းမျှအားဖြင့်သာ

ဖင်လန်နိုင်ငံမှာ အိမ်ငှားဈေးနှုန်း တိုးတက်မှုဟာ ရပ်တန့်လုနီးပါး ဖြစ်နေပါပြီ၊ ဒါပေမဲ့ ပျမ်းမျှအားနောက်ကွယ်မှာ ကြီးမားတဲ့ ကွဲပြားမှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ အိမ်ငှားဈေးနှုန်း အမြင့်ဆုံးတိုးတက်မှုဟာ မြို့တော်ဒေသပြင်ပမှာ တွေ့ရပါတယ်။

စာရင်းအင်းဖင်လန်ရဲ့ အချက်အလက်အရ ဇူလိုင်-စက်တင်ဘာလအတွင်း ပုဂ္ဂလိက ရန်ပုံငွေဖြင့် ဆောက်လုပ်ထားတဲ့ အိမ်ငှားဈေးနှုန်းဟာ တစ်နှစ်တာ ပျမ်းမျှ ၀.၁ ရာခိုင်နှုန်းသာ တိုးလာပါတယ်။ Rovaniemi မှာတော့ အမြန်ဆုံး တက်နေပါတယ်။ Helsinki မြို့တော်ဧရိယာမှာတော့ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း အရှိန်အဟုန် ကောင်းနေတာကြောင့် အိမ်ငှားဈေးနှုန်းတွေ အနည်းငယ် ကျဆင်းသွားပါတယ်။

အိမ်ခြံမြေ စီးပွားရေး သုတေသနဌာန (PTT) က အကြီးတန်းစီးပွားရေးပညာရှင် Veera Holappa က လာမယ့်နှစ်မှာ အိမ်ငှားဈေးနှုန်းတွေဟာ သတိထားပြီး ပြန်တက်လာမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

ဖင်လန်က နိုင်ငံသားဖြစ်မှု ဥပဒေကို ထပ်မံတင်းကြပ်

ဖင်လန်အစိုးရဟာ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် လိုအပ်ချက်တွေကို ထပ်မံတင်းကြပ်လိုက်ပါတယ်။ ပါလီမန်က နိုင်ငံသားဖြစ်မှု ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ဖို့ အစိုးရရဲ့ အဆိုပြုချက်ကို မဲ ၁၀၃ မဲနဲ့ အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

ပြင်ဆင်ချက်တွေအရ ပြစ်မှုကျူးလွန်ခြင်းဟာ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်အပေါ် ပိုမိုသက်ရောက်မှု ရှိလာမှာပါ။ လုံလောက်သော ငွေကြေးအရင်းအမြစ် လိုအပ်ချက်ကိုလည်း ထည့်သွင်းထားပြီး၊ အလုပ်လက်မဲ့ အကျိုးခံစားခွင့် သို့မဟုတ် လူမှုဖူလုံရေး အထောက်အပံ့သာ ရရှိသူများဟာ ဒီလိုအပ်ချက်နဲ့ ကိုက်ညီတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

ထို့အပြင်၊ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် လျှောက်ထားရာမှာ မှားယွင်းတဲ့ အချက်အလက် ပေးခြင်း သို့မဟုတ် ဖင်လန်နိုင်ငံရဲ့ အရေးကြီး အကျိုးစီးပွားကို ချိုးဖောက်တဲ့ ပြစ်မှုများ ကျူးလွန်ပါက နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေ ပိုများလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် လိုအပ်တဲ့ နေထိုင်မှုကာလကိုလည်း ရှိရင်းစွဲ ငါးနှစ်ကနေ ရှစ်နှစ်အထိ တိုးမြှင့်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။

ရုရှားတို့ကြား ဖင်လန်၏ ဂုဏ်သတင်း ကျဆင်းနေဆဲ

မော်စကိုရှိ ဖင်လန်သံရုံးက ပြုလုပ်တဲ့ စစ်တမ်းအသစ်အရ ရုရှားတို့ကြား ဖင်လန်ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ သုံးနှစ်တာကာလအတွင်း အပြောင်းအလဲမရှိဘဲ တည်ငြိမ်နေပေမဲ့ ရေရှည်မှာတော့ သိသိသာသာ ကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။

အမြင်အကောင်းဆုံးက လူငယ်တွေမှာ ဖြစ်ပြီး၊ ပင်စင်စားတွေကတော့ အဆိုးမြင်ဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ စစ်တမ်းဖြေဆိုသူရဲ့ ၆၈ ရာခိုင်နှုန်းက ဖင်လန်ကို အကောင်းမြင်ခဲ့ပေမဲ့၊ လတ်တလော စစ်တမ်းမှာတော့ ၃၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ အကောင်းမြင်ကြပါတယ်။

ရုရှားရဲ့ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်စစ်ပြီးနောက် ဖင်လန်က နေတိုးအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ သဘောထားတွေ သိသိသာသာ တင်းမာလာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရုရှားပြည်သူတွေဟာ နေတိုးစခန်းတွေ ဖင်လန်ပိုင်နက်ထဲ ရှိနေတာဟာ နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမယ့် အရာလို့ အများဆုံး ရွေးချယ်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဖင်လန်တွင် သုံးလအတွင်း ရထားမတော်တဆမှုကြောင့် သေဆုံးသူ ၇ ဦးရှိ

ရထားမတော်တဆမှုကြောင့် ဖင်လန်နိုင်ငံမှာ သုံးလအတွင်း သေဆုံးသူ ၇ ဦး ရှိသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးဖြစ်ရပ်အနေနဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ တနင်္လာနေ့ မနက်ပိုင်းမှာ Jämsä မြို့နယ်၌ ရထားတိုက်မှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ရဲတပ်ဖွဲ့က ရာဇဝတ်မှုနဲ့ ဆက်စပ်မှု မရှိဘူးလို့ သံသယမရှိဘဲ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဘုတ်အဖွဲ့နဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့က မတော်တဆမှု အကြောင်းရင်းကို စုံစမ်းနေပါတယ်။

ဩဂုတ်လ အစောပိုင်းမှာ မီးရထားလမ်းကူးများပေါ်မှာ မကြာခဏ မတော်တဆမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် လမ်းကူးများမှ မော်တော်ယာဉ်များ ဘေးကင်းစွာ သွားလာရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။