**၂၂.၀၉.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

 စီးပွားရေး၊ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ရာသီဥတု

စားသုံးသူများ သတိထားသုံးစွဲနေ

Helsingin Sanomat သတင်းစာရဲ့ မနက်ခင်းမှာ လူအများဆုံးဖတ်ရှုခဲ့တဲ့ သတင်းဆောင်းပါးမှာ စီးပွားရေးမရေရာမှုကြောင့် ဖင်လန်နိုင်ငံသားတွေရဲ့ စားသုံးသူယုံကြည်မှု ဘယ်လောက်အထိ ကျဆင်းနေတယ်ဆိုတာကို ဖော်ပြထားပါတယ်။ စစ်တမ်းမှာ ပါဝင်ခဲ့သူ ၂,၀၀၀ ထဲက ၉၃% က အနာဂတ်မှာ သူတို့ရဲ့ အသုံးစရိတ်တွေကို တိုးမြှင့်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်မရှိသလို၊ အသုံးစရိတ်တွေကို ပိုပြီးတောင် ချွေတာဖို့လိုတယ်လို့ ပြောခဲ့ကြပါတယ်။ အလုပ်ပြုတ်မှာကို ကြောက်ရွံ့တာနဲ့ အစိုးရရဲ့ ချွေတာရေးအစီအမံတွေကြောင့် သူတို့ရဲ့ စိတ်ကို လွှမ်းမိုးထားတယ်လို့လည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။

ခွဲခြားဆက်ဆံမှုဆိုင်ရာ အကြီးအကဲရဲ့ သုံးသပ်ချက်

Yle နဲ့ ပြုလုပ်တဲ့ အင်တာဗျူးတစ်ခုမှာ ဖင်လန်နိုင်ငံရဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုဆိုင်ရာ အကြီးအကဲအသစ်ဖြစ်တဲ့ Rainer Hiltunen က အစိုးရရဲ့ လတ်တလော ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ နိုင်ငံထဲက တန်းတူညီမျှမှုကို ထိခိုက်စေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ နေထိုင်ခွင့်ပါမစ်နဲ့ နိုင်ငံသားဖြစ်မှု စည်းကမ်းတွေကို တင်းကျပ်တာနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်လာသူတွေအတွက် ပေါင်းစည်းရေးဆိုင်ရာ ရန်ပုံငွေတွေကို ဖြတ်တောက်တာဟာ ဖင်လန်ကို မကြိုဆိုတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် ပုံပေါ်စေတယ်လို့ Hiltunen က ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သူက အစိုးရရဲ့ မူဝါဒတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး “၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွေမှာ နိုင်ငံတော်က လမ်းတွေပေါ်မှာ ဒါမှမဟုတ် ကျောင်းတွေမှာ လူတွေ ဘယ်လိုဝတ်ဆင်ရမယ်ဆိုတာကို သတ်မှတ်မယ်ဆိုရင် စိတ်ရှုပ်စရာ ကောင်းလိမ့်မယ်” လို့လည်း ပြောခဲ့ပါတယ်။

လာတော့မယ့် မုန်တိုင်း

လာမယ့်အပတ်အစမှာ ဖင်လန်နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးနီးပါးမှာ လေပြင်းတွေတိုက်ခတ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဖင်လန်မိုးလေဝသသိပ္ပံ (FMI) က တနင်္လာနေ့အတွက် Lapland တောင်ပိုင်းဒေသကိုချန်ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး လေပြင်းသတိပေးချက် ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ လေပြင်းကြောင့် အချို့ဒေသတွေမှာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတွေနဲ့ လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။ အပတ်အစမှာ အပူချိန်ကလည်း သိသိသာသာ လျော့ကျသွားမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

ကျန်းမာရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်

လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါများ

Gonorrhoea လို့ခေါ်တဲ့ လိင်ကနေတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါကူးစက်မှုဟာ ဖင်လန်မှာ ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ပျံ့နှံ့နေပါတယ်။ ဒီနှစ်မှာ ကူးစက်ခံရသူဦးရေ ၂,၀၀၀ ကျော်လွန်သွားနိုင်တယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီရောဂါကူးစက်မှု မြင့်တက်လာတာဟာ ဥရောပတစ်ဝန်းလုံးရဲ့ ဖြစ်စဉ်နဲ့ ဆင်တူနေပြီး၊ အသက်ငယ်ရွယ်သူတွေကြားမှာ အဖြစ်များနေပါတယ်။

အမှိုက်ခွဲခြားမှု

ဖင်လန်နိုင်ငံဟာ အမှိုက်ပြန်လည်အသုံးပြုရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂရဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေကို လိုက်နာဖို့ ပျက်ကွက်နေတာကြောင့် ယူရို သန်းချီ ဒဏ်ငွေဆောင်ရနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်နဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ ဖင်လန်နိုင်ငံသားတွေ စွန့်ပစ်တဲ့ အမှိုက်အိတ်တွေရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံနီးပါးဟာ biowaste ဖြစ်ပေမဲ့ အမှိုက်ရောရာတွေနဲ့ ရောပြီး စွန့်ပစ်နေတာကြောင့် ပြန်လည်အသုံးပြုဖို့ ခက်ခဲနေပါတယ်။

နည်းပညာနှင့် စစ်ရေး

ဒရုန်းနည်းပညာနှင့် ပတ်သက်ပြီး သတိပေးချက်

ဖင်လန်ရဲ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ သုတေသနပညာရှင်ဟောင်း Jyri Kosola က ဖင်လန်ဟာ အရှိန်အဟုန်နဲ့ တိုးတက်ပြောင်းလဲနေတဲ့ ဒရုန်းနည်းပညာကို အမီလိုက်ဖို့အတွက် လျင်မြန်စွာ လုပ်ဆောင်ရမယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့ ဒရုန်းနည်းပညာတိုးတက်မှုက မြန်ဆန်နေပြီး ဖင်လန်အနေနဲ့ စောင့်ကြည့်သူအဖြစ်သာ ရပ်တည်နေရင် နောက်ကျကျန်ရစ်ခဲ့မယ်လို့ သူက ပြောခဲ့ပါတယ်။