သုတေသန- ဖင်လန်တွင် ရူဘဲလားရောဂါ (Pogosta) ပျံ့နှံ့မှု ကျယ်ပြန့်လာ

တိရစ္ဆာန်မှ လူသို့ကူးစက်သော ရောဂါ | ပိုဂိုစတန် (Pogostan) ရောဂါသည် ခြင်များမှတစ်ဆင့် လူသို့ ကူးစက်သည်။ ဤရောဂါအတွက် ကာကွယ်ဆေး မရှိသောကြောင့် ခြင်များကို ကာကွယ်ရန် အရေးကြီးသည်။

ခြင်များသည် ဖင်လန်၏နွေရာသီတွင် နှင်းနည်းပါးခြင်းနှင့် တဲအိမ်ရှိ ချွေးပေါင်းခံရေချိုးခန်းများကဲ့သို့ပင် အမြဲပါဝင်နေသည့် အရာများဖြစ်သည်။

သို့သော်လည်း လူသားများသည် Francisella tularensis ဘက်တီးရီးယား (ယုန်ပလိပ်ရောဂါ ဖြစ်စေသော) နှင့် Sindbis ဗိုင်းရပ်စ် ကဲ့သို့သော မတူညီသော ရောဂါပိုးများကို သယ်ဆောင်ကြသည်။

ဖင်လန်နိုင်ငံတွင် ပိုဂိုစတန်တီယာ (pogostantia) ဟုလည်း လူသိများသော ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါသည် (အဆစ်အမြစ်ရောင်ရောဂါ) ပျံ့နှံ့မှု ဧရိယာ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။ ဤအချက်ကို Finnish Medical Journal တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော သုံးသပ်ချက်ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ဤရောဂါသည် အထူးသဖြင့် ဖင်လန်အရှေ့ပိုင်းတွင် တွေ့ရသော်လည်း ဆောင်းပါး၏ အဆိုအရ မြောက်ပိုင်း Savo နှင့် Central Finland အပါအဝင် အခြားနေရာများတွင်လည်း ရောဂါဖြစ်ပွားမှု တိုးလာခဲ့သည်။

ဗိုင်းရပ်စ်သည် ခြင်တစ်ကောင်က ငှက်ဆီမှ သွေးကို စုပ်ယူသောအခါ လူသို့ ကူးစက်သည်။ ထို့နောက် ဗိုင်းရပ်စ်သည် ခြင်ကိုက်ခြင်းမှတစ်ဆင့် လူသို့ ကူးစက်သည်။

"ဖင်လန်မှာတော့ ဒီ grouse ငှက်တွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ ဘဝစက်ဝန်းအတွက် တကယ်ကို အရေးကြီးတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ယူဆပါတယ်။ ရိုးရာအရ ဖင်လန်အရှေ့ပိုင်းဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ အဓိကဖြစ်ပွားရာဒေသဖြစ်ပြီး အဲဒီမှာ ကျွန်တော်တို့မှာ အသိပ်သည်းဆုံး grouse ငှက်တွေရှိပါတယ်။ အဲဒီက လူတွေဟာ အပြင်မှာ အချိန်အများကြီး ကုန်ဆုံးကြတဲ့အတွက် ခြင်ကိုက်ခံရဖို့ အခွင့်အရေး ပိုများပါတယ်"

ဟု ဟယ်လ်ဆင်ကီးတက္ကသိုလ်မှ တက္ကသိုလ်သုတေသီ၊ ပါမောက္ခနှင့် ဆောင်းပါး၏ ပူးတွဲရေးသားသူတစ်ဦးဖြစ်သူ Essi Korhonen က ပြောကြားခဲ့သည်။

Pogostan ရောဂါသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် ရှားပါးသည်။ သို့သော်လည်း ဖင်လန်တွင် နှစ်စဉ် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ ရှိနေပြီး နှစ်အနည်းငယ်ခြားတိုင်း ရောဂါဖြစ်ပွားမှု များပြားခြင်း (outbreaks) များကို တွေ့ရှိရသည်။ Korhonen ၏ အဆိုအရ တိကျသော အကြောင်းရင်းကို မသိရသေးပေ။

Korhonen ၏ အဆိုအရ ဗိုင်းရပ်စ်သည် alphavirus မျိုးနွယ် ဝင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို တိုက်ကြီးတိုင်းနီးပါးတွင် တွေ့ရပြီး ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား နှစ်မျိုးရှိသည်။ "ကျွန်တော်တို့က Old World ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ New World ဗိုင်းရပ်စ်လို့ ခေါ်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားတွေအကြောင်း ပြောနေတာပါ။ Old World ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစားက အများအားဖြင့် အဆစ်အမြစ်ကိုက်ခဲမှု ပိုဖြစ်စေပြီး New World ဗိုင်းရပ်စ်ကတော့ အာရုံကြောဆိုင်ရာ လက္ခဏာတွေ ဖြစ်စေပါတယ်" ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

Pogostan ရောဂါအတွက် ကာကွယ်ဆေး မရှိသောကြောင့် လူများအနေဖြင့် ခြင်ကိုက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် အရေးကြီးသည်။ ၎င်းသည် အထူးသဖြင့် သြဂုတ်လနှင့် စက်တင်ဘာလတို့တွင် ပိုမိုအရေးကြီးသည်။

"အပြင်းထန်ဆုံး လက္ခဏာတွေကတော့ အဆစ်အမြစ်ကိုက်ခဲခြင်းဖြစ်ပြီး လပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာနိုင်ပါတယ်။ ဒီနာကျင်မှုက ဘဝအရည်အသွေးကို သိသိသာသာ ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီရောဂါကို သိရှိနိုင်ဖို့နဲ့ ရောဂါရှာဖွေနိုင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်"

ဟု Korhonen က ပြောကြားခဲ့သည်။

အဆစ်အမြစ်ကိုက်ခဲခြင်းနှင့် ဖျားနာခြင်းတို့ကို ရောင်ရမ်းမှုလျှော့ချသော ဆေးဝါးများဖြင့် သက်သာစေနိုင်သော်လည်း ရောဂါအတွက် ကုသဆေး မရှိသေးပေ။ သို့သော် Korhonen က လူနာ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကောင်းကျိုးအတွက် ရောဂါရှာဖွေခြင်းသည် အရေးကြီးကြောင်း အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။

"ဒီရောဂါလက္ခဏာတွေဟာ ဘဝတစ်လျှောက်လုံး မရှိနေပါဘူး။ ကြာရှည်နိုင်ပေမယ့်လည်း rheumatoid arthritis လို ရောဂါမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး"

ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ထို့အပြင် တစ်ကြိမ် ရောဂါဖြစ်ဖူးပါက လူများကို တစ်သက်တာ ကာကွယ်မှု ပေးစွမ်းသည်။

Korhonen ၏ အဆိုအရ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု အများစုကို ရောဂါလက္ခဏာများ အလွန်အမင်း မပြင်းထန်သောကြောင့် ရောဂါရှာဖွေခြင်း မပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း သိရသည်။ ၎င်း၏ အဆိုအရ ရောဂါရှာဖွေမှု အများစုကို ဓာတ်ခွဲခန်းစစ်ဆေးမှုများ မပါဝင်ဘဲ ဆေးခန်းမှ ဆုံးဖြတ်ခြင်းကြောင့်လည်း စာရင်းအင်းများတွင် မပါဝင်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

"ရောဂါလက္ခဏာတွေက အဲဒီလောက် မပြင်းထန်တဲ့အတွက် ဆေးကုသမှု မခံယူတဲ့သူ အများအပြားလည်း ရှိနေပါတယ်"

ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

အနောက်ဆုံး ရောဂါဖြစ်ပွားမှု များပြားခြင်း (outbreak) မှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဩဂုတ်-စက်တင်ဘာလတွင် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။

Pogostan ရောဂါကို ဖင်လန်တွင် ၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များက ပထမဆုံးအကြိမ် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုများ တွေ့ရှိခဲ့သည့် Ilomantsi မြို့နယ်ရှိ Pogosta ကျေးရွာကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

ဤဆေးပညာဂျာနယ် ဆောင်းပါးအကြောင်းကို ယခင်က Iltalehti အပါအဝင် အခြားမီဒီယာများကလည်း ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

Pogostan ရောဂါ၏ လက္ခဏာများ

• ဖျားနာခြင်း

• ကြွက်သားများ နာကျင်ခြင်း

• သေးငယ်ပြီး ဖောင်းကြွနေသော အနီရောင်အဖုများ ပါဝင်သော အဖုအပိမ့်များ ထွက်ခြင်း

• အဆစ်အမြစ်များ နာကျင်ခြင်း (အများအားဖြင့် ခြေချင်းဝတ်၊ ဒူး၊ လက်ကောက်ဝတ်နှင့် လက်ချောင်းများ၏ အဆစ်ငယ်များ)