**၀၄.၀၆.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

• စိတ်ကျရောဂါ ကုသဆေးသုံးစွဲသည့် လူငယ်များ၊
• Pride ပွဲတော်မှ နိုင်ငံရေးသမားများ ကန့်သတ်ခြင်းနှင့်
• ဈေးသက်သာသော မုန့်များ
• ဘတ်စ်ကားကုမ္ပဏီ OnniBus က တိုက်ရိုက်လျှော့စျေး ခရီးစဉ် ပရီမီယံဝန်ဆောင်မှု စမ်းသပ်

ဖင်လန်လူငယ်အမျိုးသမီးများတွင် စိတ်ကျရောဂါကုသဆေးသုံးစွဲမှု မြင့်တက်

ဖင်လန်လူမှုဖူလုံရေးအဖွဲ့အစည်း Kela ၏ အချက်အလက်များအရ လူငယ်အရွယ်ရောက်ပြီးသူများကြား စိတ်ကျရောဂါကုသဆေးသုံးစွဲမှုသည် ပြီးခဲ့သည့် ၁၀ နှစ်အတွင်း နှစ်ဆနီးပါး တိုးလာခဲ့သည်။ Helsingin Sanomat သတင်းစာ၏ ဖော်ပြချက်အရ လူငယ်အမျိုးသမီးများကြား စိတ်ကျရောဂါကုသဆေးသုံးစွဲမှု သိသိသာသာ မြင့်တက်လာခဲ့ပြီး အသက် ၁၈-၂၉ နှစ်ကြားရှိ အမျိုးသမီး ငါးဦးတွင် တစ်ဦးနီးပါးသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ထိုဆေးဝါးများကို သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။ အလားတူ အသက်အုပ်စုရှိ အမျိုးသားများကြား သုံးစွဲမှုလည်း တိုးလာခဲ့သော်လည်း အသင့်အတင့်သာဖြစ်ပြီး ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။

Kela ၏ အချက်အလက်များက ဖင်လန်ကလေးများနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များသည် အခြား Nordic နိုင်ငံများရှိ ၎င်းတို့၏ ရွယ်တူများထက် စိတ်ကျရောဂါကုသဆေးနှင့် ADHD ဆေးဝါးများကို သိသိသာသာ ပိုမိုသုံးစွဲကြကြောင်း ပြသသည်။ Kela မှ အကြီးတန်းသုတေသီ မီကာ ဗူအိုရီ (Miika Vuori) က ၁၅ နှစ်အကြာက ဖင်လန်သည် အခြား Nordic နိုင်ငံများထက် စိတ်ကျရောဂါကုသဆေး သုံးစွဲမှု နည်းပါးခဲ့သော်လည်း ထိုအချိန်မှစ၍ လိုက်မီလာပြီး ယခုအခါ ကျော်လွန်သွားပြီဖြစ်ကြောင်း STT သတင်းအေဂျင်စီသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

"မိန်းကလေးတွေ၊ အထူးသဖြင့် လူငယ်အမျိုးသမီးတွေက ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ပိုပြီး ရှာဖွေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် လူပိုများများ စောင့်ရှောက်မှု ရှာဖွေတဲ့အခါ ရောဂါရှာဖွေမှုတွေလည်း ပိုများလာပါတယ်" ဟု ဗူအိုရီက ပြောသည်။

စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း အသင့်အတင့်မှ ပြင်းထန်ခြင်းအထိအတွက် စိတ်ကုထုံး (psychotherapy) သည် အဓိက အကြံပြုထားသော ကုသမှုဖြစ်သည်။ သို့သော် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ရေတိုကုထုံးများ လုံလောက်စွာ မရရှိနိုင်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ သိရှိရပြီး ၎င်းသည် ဆေးဝါးများကို ပိုမိုလွယ်ကူစွာ ညွှန်းဆိုခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ကြောင်း ဗူအိုရီက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

၁၅ နှစ်ခန့်အကြာက ဖင်လန်ကလေးများသည် ၎င်းတို့၏ Nordic ရွယ်တူများထက် ADHD ဆေးဝါးများကို နည်းပါးစွာ သုံးစွဲနေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရသော်လည်း ထိုအချိန်မှစ၍ မူလတန်းကျောင်းသားအရွယ် ယောက်ျားလေးများ အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းခြင်းနှင့် အလွန်အကျွံ လှုပ်ရှားမှုရောဂါ (ADHD) ဆေးဝါးများ ရရှိမှု သိသိသာသာ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

ဟယ်လ်စင်ကီ Pride ပွဲတော်တွင် နိုင်ငံရေးသမားများ စည်းလုံး

ဟယ်လ်စင်ကီ Pride ပွဲတော်သည် ယခုနှစ် Pride ချီတက်ပွဲတွင် နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ မြင်သာမှုကို ကန့်သတ်မည်ဖြစ်ကြောင်း MTV Uutiset သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ယခင်နှစ်များက ပါတီအလိုက် ချီတက်ပွဲ အုပ်စုများကို ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး ပါတီများသည် ယခင်ကကဲ့သို့ ဟယ်လ်စင်ကီ Pride ၏ ရပ်ရွာမိတ်ဖက်များ ဖြစ်လာနိုင်တော့မည် မဟုတ်ကြောင်း စီစဉ်သူများ၏အဆိုအရ သိရသည်။

ယခုနှစ်တွင် နိုင်ငံရေးသမားများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပါတီအလံများအောက်တွင် မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရေးသမားများအတွက် ပူးတွဲနဖူးစည်းစာတန်းဖြစ်သော "Politicians for Rainbow Rights" အုပ်စုနောက်တွင် ချီတက်နိုင်သည်။ ဟယ်လ်စင်ကီ Pride ၏ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ အန်နူ ကမ်ပါအီနန် (Annu Kemppainen) ၏အဆိုအရ နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ပါတီများ၏ ချီတက်ပွဲတွင် ပါဝင်မှုသည် ရပ်ရွာအတွင်း ထောက်ခံမှုနှင့် ဝေဖန်မှု နှစ်မျိုးလုံးမှ ပြင်းထန်သော ခံစားချက်များကို ကာလရှည်ကြာ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

"ဒီနေ့ခေတ်မှာတော့ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေ ပိုပြီး တင်းမာလာပြီး တိုးလာပုံရပါတယ်။ ပါတီတွေ စုပေါင်းပြီး လုပ်ဆောင်တဲ့အခါ ဘယ်ပါတီက အမြင်အများဆုံး ရရှိလဲဆိုတာ အချက်မဟုတ်ဘဲ လူတိုင်းက တူညီတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အတွက် စည်းလုံးညီညွတ်စွာ ချီတက်တာပါပဲ" ဟု သူမက ပြောသည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဖင်လန်သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား စတပ် (Alexander Stubb) နှင့် ၎င်း၏ဇနီး ဆူဇန် အင်နက်စ်-စတပ် (Suzanne Innes-Stubb) တို့သည် ဟယ်လ်စင်ကီ Pride ၏ နာယကများအဖြစ် ဆောင်ရွက်မည်ဟူသော ကြေညာချက်က ပါလီမန်အမတ်အချို့ထံမှ ဝေဖန်မှုများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ကြောင်း Ilta-Sanomat သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။

Finns Party ပါလီမန်အမတ် အွန်နီ ရော့စ်တီလာ (Onni Rostila) က စတပ်၏ လုပ်ဆောင်မှုကို ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ၎င်း၏ ရှေ့မှ သမ္မတ ဆော်လီ နီနီစတို (Sauli Niinistö) ၏ ပိုမိုကြားနေသော ရပ်တည်ချက်မှ သွေဖည်သွားသည်ဟု ဆိုသည်။ ခရစ်ယာန်ဒီမိုကရက် ပါလီမန်အမတ် ပါအီဗီ ရာဆာနန် (Päivi Räsänen) ကလည်း စတပ်၏ ပါဝင်မှုကို X တွင် ရေးသား၍ ဝေဖန်ခဲ့ရာ "ကျွန်မတို့ သမ္မတကို လေးစားပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့ Pride ပွဲရဲ့ ခေါင်းဆောင်နေရာကို ယူတာကတော့ ပညာရှိရာ မရောက်ပါဘူး" ဟု ဆိုသည်။

စတပ်သည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်က နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ပထမဆုံးအကြိမ် Pride နာယကအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသော်လည်း လက်ရှိသမ္မတတစ်ဦးက ဤအခန်းကဏ္ဍကို ရယူခြင်းသည် ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်သည်။ ယခင်သမ္မတ တာယာ ဟာလိုနန် (Tarja Halonen) ကလည်း ရာထူးမှ ထွက်ခွာပြီးမှသာ နာယကအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် နီနီစတို၏ ဇနီး ဂျန်နီ ဟောက်ကီအို (Jenni Haukio) သည် Pride နာယကဖြစ်ခဲ့သည်။

ဟယ်လ်စင်ကီ Pride သည် ဖင်လန်၏ အကြီးဆုံး လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုပွဲတော်ဖြစ်ပြီး ဇွန်လ ၂၃ ရက်မှ ၂၉ ရက်အထိ ကျင်းပမည့် Pride Week အတွင်း ပါဝင်သူ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော် ပါဝင်လာမည်ဟု မျှော်မှန်းရသည်။

ဈေးသက်သာသော မုန့်များ

စူပါမားကတ်ကွင်းဆက် Lidl က ယခုနွေရာသီတွင် ၎င်း၏ဆိုင်များတွင် ည ၈ နာရီနောက်ပိုင်းမှစ၍ မုန့်များကို ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း လျှော့စျေးဖြင့် ရောင်းချမည်ဖြစ်ကြောင်း အစားအစာစွန့်ပစ်မှုကို လျှော့ချရန် ရည်ရွယ်၍ ကြေညာခဲ့ကြောင်း Iltalehti သတင်းစာက ဖော်ပြသည်။ ယခင်က Lidl သည် ၎င်း၏ ကျန်ရှိသော မုန့်များကို နောက်တစ်နေ့တွင် ရှင်းလင်းရေးဈေးနှုန်းဖြင့် ရောင်းချခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီက ညနေပိုင်းလျှော့စျေးများသည် အစားအစာစွန့်ပစ်မှုကို ကာကွယ်ရန် ပိုမိုထိရောက်သော နည်းလမ်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

"အခုတော့ နွေရာသီတစ်လျှောက်လုံး မုန့်တွေရဲ့ ဈေးနှုန်းလျှော့ချမှုက စွန့်ပစ်ပစ္စည်း ပမာဏကို ဘယ်လိုသက်ရောက်လဲဆိုတာကို စမ်းသပ်ချင်ပါတယ်" ဟု Lidl ၏ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးမန်နေဂျာ အန်နူ ပူအိုရူလာ (Annu Puurula) က ပြောကြားခဲ့သည်။

လျှော့စျေးအသစ်ကို ဇွန်လ ၃ ရက်မှ စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်အထိ ဖင်လန်တစ်ဝှမ်းရှိ Lidl ဆိုင်များအားလုံးတွင် နေ့စဉ်ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ Lidl ၏ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲရေးအစီအစဉ်အရ အစားအစာစွန့်ပစ်မှုကို ၁.၅ ရာခိုင်နှုန်းအောက် ထိန်းထားရန် ရည်မှန်းထားသည်။ Lidl က လက်ရှိတွင် ၎င်း၏ အစားအစာထုတ်ကုန်များ၏ ၁.၄၈ ရာခိုင်နှုန်း (တစ်ကီလိုဂရမ်လျှင် ၁၄.၈ ဂရမ်နှင့် ညီမျှသည်) သည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းအဖြစ် အဆုံးသတ်သွားသည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

ဘတ်စ်ကားကုမ္ပဏီ OnniBus က တိုက်ရိုက်လျှော့စျေး ခရီးစဉ် ပရီမီယံဝန်ဆောင်မှု စမ်းသပ်

ခရီးစဉ်များအနက် ပထမဆုံး ခရီးစဉ်များမှာ ဟယ်လ်စင်ကီ–တူရ်ကူ (Helsinki–Turku) နှင့် ဟယ်လ်စင်ကီ–ယွတ်ဗတ်စ်ကျူလာ (Helsinki–Jyväskylä) တို့ ဖြစ်ကြမည်။ လျှော့စျေး ဘတ်စ်ကားကုမ္ပဏီ OnniBus က ဖင်လန်တွင် ပရီမီယံ ဘတ်စ်ကားဝန်ဆောင်မှုကို စမ်းသပ်ရန် စီစဉ်နေကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

OnniBus သည် အက်စ်တိုးနီးယားအခြေစိုက် ပရီမီယံ ဘတ်စ်ကားဝန်ဆောင်မှုကုမ္ပဏီ Lux Express နှင့် ပူးပေါင်း၍ ဇွန်လ ၁၉ ရက်နေ့တွင် စတင်မည့် တစ်နှစ်ခန့်ကြာ စမ်းသပ်မှုကို ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။ ပထမဆုံး "Lux Express by OnniBus" တိုက်ရိုက်ခရီးစဉ်များမှာ ဟယ်လ်စင်ကီ–တူရ်ကူ နှင့် ဟယ်လ်စင်ကီ–ယွတ်ဗတ်စ်ကျူလာ တို့ ဖြစ်ကြမည်။

ဘတ်စ်ကားများတွင် ခြေထောက်ချရန် နေရာပိုများသော ထိုင်ခုံများအပြင် ခရီးသည်များအား "နောက်ဆုံးပေါ်" ဖျော်ဖြေရေးများကို ပေးဆောင်သည့် ကိုယ်ပိုင်ဗီဒီယို ဖန်သားပြင်များလည်း ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် Lounge ဧရိယာဟု ခေါ်သော နေရာတစ်ခုလည်း ပါဝင်မည်ဖြစ်ပြီး ခရီးသည်များသည် သားရေထိုင်ခုံများနှင့် ကိုယ်ပိုင်နေရာ ပိုမိုရရှိရန်အတွက် ထပ်ဆောင်းငွေ ပေးချေနိုင်သည်။

"ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဖောက်သည် သုတေသနက OnniBus ခရီးသည်အများစုက ဈေးနှုန်းသက်သာမှုကို အရာရာထက် တန်ဖိုးထားတယ်ဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြသနေပါတယ်" ဟု OnniBus ၏ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် ယိုအိုနာ ဟူရ်မာရ်ရင်တာ (Joona Hurmerinta) က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

"ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပုံမှန် OnniBus ဝန်ဆောင်မှုတွေနဲ့ ဈေးကွက်ထဲမှာ အကောင်းဆုံး ဈေးနှုန်း-အရည်အသွေး အချိုးကို ပေးဆောင်ဖို့ ဆက်လက်ကတိပြုပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ပရီမီယံ ခရီးသွားလာမှု ပုံစံအတွက် ဝယ်လိုအား တိုးလာနေတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ယုံကြည်ပါတယ် — ဒါက ပိုမိုသက်သောင့်သက်သာ ဖြစ်စေပြီး အခြားပို့ဆောင်ရေး နည်းလမ်းတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ဈေးနှုန်းကလည်း ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်းရှိပါတယ်" ဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

ကုမ္ပဏီသည် ဩဂုတ်လတွင် ၎င်း၏ ဟယ်လ်စင်ကီ–တမ်ပါရာ (Helsinki–Tampere) နှင့် ဟယ်လ်စင်ကီ–ကော့တ်ကာ (Helsinki–Kotka) ခရီးစဉ်များတွင် ပရီမီယံဝန်ဆောင်မှုကို ချဲ့ထွင်ရန် စီစဉ်ထားသည်။