**၂၈.၀၄.၂၀၂၅ ** ဖင်လန်သတင်းစာများ၏ ခေါင်းစီးသတင်းများ

၁။ ဖင်လန်ကုမ္ပဏီအများစု အမေရိကသို့ ထုတ်လုပ်မှုပြောင်းရွှေ့ရန် စိတ်မဝင်စား  

Kauppalehti သတင်းစာက အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန် (tariff) တိုးမြင့်နိုင်သော်လည်း ဖင်လန်ကုမ္ပဏီများက အမေရိကတွင် ထုတ်လုပ်မှုပြောင်းရွှေ့ရန် စိတ်မဝင်စားကြောင်း ဖော်ပြသည်။  

ဖင်လန်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအသင်း (EK) ၏ စစ်တမ်းအရ အမေရိကက EU သို့ အပိုကုန်သွယ်ခွန် ၁၀၂၀% ထပ်မံကျပ်မည်ဆိုပါက ၁၂%သော ကုမ္ပဏီများကသာ အမေရိကတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမည်ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။  

၄၀% က အခြားဈေးကွက်များသို့ လှည့်မည်၊ ၄၉% က လက်ရှိစီးပွားရေးပုံစံဖြင့် ဆက်လုပ်ကိုင်မည်ဟု ဆိုသည်။  

၆၀% သော ကုမ္ပဏီများက အပိုခွန်ကြောင့် အမေရိကသို့ တင်ပို့မှု ကျဆင်းမည်ဟု မျှော်လင့်ထားသော်လည်း အမေရိကတွင် စက်ရုံအသစ်များ တည်ဆောက်ရန် ယုံကြည်မှုနည်းနေသည်။  

ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ EU အတွင်းဈေးကွက် ဖွံ့ဖြိုးရန်၊ အာရှ၊ လက်တင်အမေရိက နှင့် အာဖရိက (အထူးသဖြင့် အီဂျစ်) တို့နှင့် ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်များ မြန်မြန်ချုပ်ဆိုရန် Kauppalehti က အကြံပြုထားသည်။  

၂။ အစားအသောက်ဈေး ကျသင့်သလား။  

ဖင်လန်အစိုးရက အစားအသောက်အပေါ် VAT (တန်ဖိုးဖြည့်ခွန်) ၁၄% မှ ၁၃.၅% သို့ ချိုးမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။  

Uutissuomalainen သတင်းအရ ၂၀၀၉တုန်းက VAT လျှော့ချမှုက ဈေးနှုန်းများကို ထိရောက်စွာကျဆင်းစေခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ဝယ်ယူသူဈေးနှုန်းများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိမရှိ မသေချာဟု VATT စီးပွားရေးသုတေသနဌာနမှ Tuomas Kosonen က ပြောသည်။  

၂၀၀၉တွင် VAT ၅% လျှော့ချခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ၀.၅%သာ လျှော့ချခြင်းဖြစ်သဖြင့် အကျိုးသက်ရောက်မှု နည်းနိုင်သည်။  

ဖင်လန်ကုန်စုံဆိုင်အသင်း (PTY) ၏ အကြီးအကဲ Tuula Loikkanen က "ဆိုင်များက ယခင်က VAT လျှော့ချမှုများကို ဈေးနှုန်းများတွင် အပြည့်အဝထည့်သွင်းခဲ့သော်လည်း ယခုလို နည်းနည်းလျှော့ချမှုကို စျေးနှုန်းများတွင် မမြင်ရနိုင်ဘဲ၊ လုပ်ခလစာတိုး၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု တို့က ဈေးတက်မှုကို ဖိအားပေးနိုင်သည်" ဟု ရှင်းပြသည်။  

အချုပ်အားဖြင့်  

ဖင်လန်ကုမ္ပဏီများသည် အမေရိကသို့ ထုတ်လုပ်မှုပြောင်းရွှေ့ရန် စိတ်မဝင်စားဘဲ၊ အခြားဈေးကွက်များကို ရှာဖွေနေကြသည်။  

VAT လျှော့ချမှုသည် အစားအသောက်ဈေးနှုန်းများကို အနည်းငယ်သာ သက်ရောက်နိုင်ပြီး၊ အခြားစီးပွားရေးဖိအားများက ဈေးတက်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။

၃။အရက်သောက်သုံးမှုနှင့် အိုမင်းရင့်ရော်မှု  

Jyväskylä တက္ကသိုလ်၏ လေ့လာမှုအရ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းနှင့် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုနည်းခြင်းတို့သည် အသက် 35 နှစ်အရွယ်တွင် ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေကြောင်း ဖော်ပြသည်။  

Helsingin Sanomat သတင်းစာက ဟယ်လ်ဆင်ကီးမြို့လယ်ရှိ ဘားများသို့သွားကာ အသက်အရွယ်အလိုက် အရက်သောက်သုံးမှုအပေါ် လူများ၏အမြင်ကို မေးမြန်းခဲ့သည်။  

အင်တာဗျူးခံရသူများက အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အရက်နာကျခြင်းပိုဆိုးလာပြီး အိပ်စက်မှုအရည်အသွေးကျဆင်းလာကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် အရက်သောက်သုံးမှုကို လျှော့ချလာကြောင်း ဖြေကြားခဲ့သည်။  

Matias Harinen (35 နှစ်) က အသက် 30 ကျော်တွင် အရက်၏ဆိုးကျိုးများ ပိုသိသာလာကြောင်း၊ Petri Karru (43 နှစ်) ကမူ အရက်သည် သူ၏အိပ်စက်မှုကို ထိခိုက်စေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။  

၄။Alko ကုမ္ပဏီ၏ သက်တမ်းကုန်ခါနီးသောအရက်များကို ဈေးလျှော့ချမည့်စမ်းသပ်စီမံကိန်း  

ဖင်လန်၏ အစိုးရပိုင် အရက်ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်း Alko သည် Tampere မြို့ရှိ ဆိုင်သုံးဆိုင်တွင် သက်တမ်းကုန်ခါနီးသော အရက်များကို 20% ဈေးလျှော့ချ၍ ရောင်းချမည့် စမ်းသပ်စီမံကိန်းကို စတင်ခဲ့သည်။  

ဤကဲ့သို့ဈေးလျှော့ချခြင်းသည် အချိန်ကုန်ပစ္စည်းများကို လျှော့ချရန်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် သက်ရောက်မှုကို လျှော့ချရန် ရည်ရွယ်သည်။  

Alko ၏ Ari Hyvönen က ဤနည်းလမ်းဖြင့် ဘီယာစွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို တစ်ဝက်ခန့် လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ရေခြေရာကို အိုလံပစ်ရေကူးကန် 2 ကန်စာခန့် သက်သာစေမည်ဟု ဆိုသည်။  

ယခုစမ်းသပ်မှုအောင်မြင်ပါက ဖင်လန်နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ Alko ဆိုင်များတွင် ဤပုံစံကို ကျင့်သုံးရန် စီစဉ်ထားသည်။  

၅။ဖင်လန်တွင် ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုနှုန်း ကျဆင်းလာခြင်း  

Ostrobothnia အလယ်ဒေသတွင် ကလေးများကို ကာကွယ်ဆေးမထိုးသည့်မိဘများ တိုးလာနေသည်။ 2022 ခုနှစ်တွင် မွေးဖွားသော ကလေး 3.7% သည် မည်သည့်ကာကွယ်ဆေးမှ မထိုးထားခြင်းမရှိကြောင်း စာရင်းများအရ သိရသည်။  

Yle သတင်းဌာနနှင့် အင်တာဗျူးဖြေခဲ့သော မိခင်တစ်ဦးက သူမ၏ကလေးငယ်ကို ကာကွယ်ဆေးမထိုးရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ ယခင်ကလေးငယ်များတွင် ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးနောက် နားပိုးဝင်ခြင်းနှင့် အသက်ရှူကြပ်ခြင်းများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသောကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။  

THL (Finnish Institute for Health and Welfare) ၏ ကျွမ်းကျင်သူ Mia Kontio က ဤအခြေအနေသည် စိုးရိမ်ဖွယ်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကာကွယ်ဆေးမထိုးထားသော ကလေးများစုဝေးနေသည့် ဒေသများတွင် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုအန္တရာယ် ပိုမိုမြင့်မားနိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။  

South Karelia ဒေသရှိ ကျောင်းများတွင် MMR ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုစနစ်သည် ကလေးများ၏ကာကွယ်ဆေးထိုးနှုန်းကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းအနိမ့်ဆုံးသို့ ကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျန်းမာရေးဌာနများသို့ ပြန်လည်ရွှေ့ပြောင်းရန် စီစဉ်နေကြောင်း သိရသည်။  

၆။ဖင်လန်နိုင်ငံ၏ စားသုံးသူယုံကြည်မှု အနည်းငယ်တိုးလာ  

စာရင်းအင်းဌာန Statistics Finland ၏ အချက်အလက်များအရ ဧပြီလတွင် စားသုံးသူယုံကြည်မှု (CCI) အနည်းငယ်တိုးလာခဲ့သော်လည်း အနိမ့်ဆုံးအဆင့်တွင်သာ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။  

ဖင်လန်နိုင်ငံ၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း တိုးလာမှုနှင့် စီးပွားရေးအခြေအနေအပေါ် စိုးရိမ်မှုများက စားသုံးသူများ၏ ယုံကြည်မှုကို ထိခိုက်စေနေဆဲဖြစ်သည်။  

၇။လာပလန်ဒ်ဒေသတွင် မှတ်တမ်းတင်သည့်အပူဆုံးနွေရာသီ  

Finnish Meteorological Institute (FMI) ၏ လေ့လာမှုများအရ 2024 ခုနှစ်နွေရာသီသည် လွန်ခဲ့သော နှစ် 2000 အတွင်း အပူဆုံးအချိန်ကာလဖြစ်ခဲ့သည်။  

သစ်ပင်များ၏ နှစ်စဉ်ကွင်းဆက်များကို လေ့လာခြင်းဖြင့် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၏ သက်ရောက်မှုများကို ပိုမိုနားလည်လာခဲ့သည်။  

၈။ဖင်လန်တွင် တာဝန်ခံအရာရှိများ၏ တာဝန်မကျေမှုများ  

တာဝန်ခံအရာရှိများ၏ တာဝန်မကျေမှုများကို စစ်ဆေးရာတွင် ဒေသအလိုက် ကွဲပြားမှုများရှိကြောင်း University of Eastern Finland မှ သုတေသီများ၏ လေ့လာမှုအရ သိရသည်။  

ကျန်းမာရေးနှင့် ပညာရေးကဏ္ဍများတွင် အများဆုံးတာဝန်မကျေမှုများ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး ဥပမာအားဖြင့် ဆရာတစ်ဦးက ကျောင်းသားတစ်ဦးအား ရိုက်နှက်မှုဖြစ်စဉ်များ ပါဝင်သည်။  

၉။မေဒေးနေ့၏ ရာသီဥတု  

ဖင်လန်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် မေဒေးနေ့၌ မိုးရွာသွန်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော်လည်း အတိအကျခန့်မှန်းရန် ခက်ခဲကြောင်း မိုးလေဝသပညာရှင်များက ပြောကြားခဲ့သည်။  

မြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် အေးမြသောရာသီဥတုဖြင့် မေဒေးနေ့ကို ကျင်းပကြမည်ဖြစ်သည်။  

၁၀။South Karelia တွင် ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုစနစ် ပြောင်းလဲမည်  

South Karelia ဒေသရှိ ကျောင်းများတွင် MMR ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုစနစ်သည် ကလေးများ၏ကာကွယ်ဆေးထိုးနှုန်းကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းအနိမ့်ဆုံးသို့ ကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ယခုအခါ ကျန်းမာရေးဌာနများသို့ ပြန်လည်ရွှေ့ပြောင်းရန် စီစဉ်နေကြောင်း သိရသည်။